ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්

දස වියැති කොන්රඩින් තව පස් වසරක් වත් ජීවත් නොවන බවට දොස්තර මහතා විසින් තම වෘත්තීමය අනාවැකිය පළ කර තිබිණි. ඒ දොස්තරවරයා නෝන්ජල්, දුර්වලයෙකු වූ නිසා ඒ අදහස එතරම් වැදගත් ලෙස ගණන් ගැනුණේ නැතත් ද රොප් මහත්මිය විසින් එය අනුමත කළ නිසා ඊට වැදගත්කමක් ලැබුණි. ද රොප් මහත්මිය කොන්රඩින්ගේ ඥාතිවරියකු මෙන්ම භාරකාරිය ද වූවා ය. ඔහුගේ අදහස වූයේ ලෝකයේ සමස්තයෙන් පහෙන් තුනක පංගුවක් වූ කරදරකාරී එහෙත් අත්‍යවශ්‍ය යතාර්ථය ඈ විසින් නියෝජනය කරන බවයි. මීට සම්පූර්ණයෙන්ම පටහැනි වූ ඉතිරි පහෙන් දෙකට අයත් වූයේ ඔහුත්, ඔහුගේ විචිත්‍රවත් පරිකල්පනයත් ය. කවදා හෝ දිනක ලෙඩරෝග, අනවශ්‍ය ප්‍රවේසම් කිරීම් සහ උදාසීන ඒකාකාරී බව ආදී කරදරයන්ට තමන්ට නතු වීමට සිදුවනු ඇති බව කොන්රඩින් කල්පනා කළේ ය. නමුත් තනිකම විසින් බොහෝ විචිත්‍රවත් කර තිබුණු ඔහුගේ පරිකල්පනය නොවිණි නම් මේ වෙද්දීත් මේවාට ඔහු යටත් වී බොහෝ කල් වනු ඇත. 

තමන් කොන්රඩින්ට අකමැති බව ද රොප් මහත්මිය විසින් තමන්ගේ අවංකම මොහොතක පවා පාපොච්චාරණය නොකරන්නට ඉඩ තිබිණි. නමුත් ‘ඔහුගේම හොඳට’ ඔහුගේ ක්‍රියාවන්ට බාධා පැමිණවීම තමන්ට කරදරයක් සේ නොදැනුණු බව නම් ඇයට යන්තමින් තේරුණා විය හැක. කොන්රඩින් නම් ඇයට ඍජුවම ද්වේෂ කළ අතර ඒ හැඟීම ඉතා සාර්ථක ලෙස වසන් කරගැනීමට ද ඔහුට හැකියාව තිබිණි. තමන් වෙනුවෙන් වෙන් කර ගෙන තිබුණු කුඩා සතුටු ක්‍රියාකාරකම් වලින් ඔහුට දැනුණු ප්‍රීතිය දෙගුණ වූයේ ඒවා තම භාරකාරිය අනුමත නොකරන ඒවා වීමට ඉඩ ඇති බව දත් බැවිණි. ඔහුගේ පරිකල්පිත ලෝකයට නම් ඇතුළු වීමට ඇයට තහනම් ව තිබුණේ ඈ කිල්ලකට අසුවූ කෙනෙකු ලෙසින් ය. 

කිසිම අලංකාරයක් නොමැති ගෙවත්ත වෙත ඒ නිවසේ කවුළු බොහෝ ප්‍රමාණයක් විවර විය. නිතරම මේ කවුළු වෙතින් විවධ දේවල් නොකරන ලෙසත්, බෙහෙත් වෙලාව එළඹී ඇති බවත් කියමින් පණිවිඩ නිකුත් වූ නිසා ඔහුට ඒ ගෙවත්තේ කිසිම ආකර්ෂණයක් තිබුණේ නැත. එහි වූ පලතුරු ගස් කීපයත් ඉරිසියාකාර ලෙසින් ඔහුට තහනම් කර තිබුණේ ඒවා කතරක කලාතුරකින් පැලවන දුර්ලභ වර්ගවල ගස් වූ ලෙසිණි. නමුත් ඒ ගස්වල වසරක හට ගත් සම්පූර්ණ පලදාව ම සිලින් දහයකට මිළදී ගැන්මට කැමති භෝග වෙළෙන්දෙක් සොයාගැනීම දුෂ්කර වන්නටත් ඉඩ තිබිණි. මේ ගෙවත්තේ අමතක කර දමනු ලැබූ කෙළවරක, අඳුරු ගහකොළින් වසන් වී, පාවිච්චියට නොගත්, තරමක ඉඩ ඇති මෙවලම් මඩුවක් විය. මෙහි බිත්ති හතර ඇතුළත කොන්රඩින් පුංචි කෙම්බිමක් සොයා ගෙන තිබුණු අතර එය ඔහුට ඇතැම්විට සෙල්ලම්පිටියක්ද ඇතැම්විට දේවස්ථානයක් ද වැනි විය. ඔහුගේ මේ රජදහන ඔහු විසින් ජනාවාස කරගෙන තිබුණේ සුපුරුදු භූතයන් පිරිසකගේ සහයෙනි. මොවුහු ඉතිහාස කතාවලින් සහ කොන්රඩින්ගේ මනසින් උපන්නන් වූහ. 

මොවුන්ට අමතරව මෙහි ජීවමාන පදිංචිකරුවන් දෙදෙනෙකු ද විය. මඩුවේ එක් කෙළවරක තරමක් අවුල් වී වැරහැලි වූ පිහාටු සහිත හුඩාන් වර්ගයේ කිකිලියකු වාසය කළ අතර කොලුවා විසින් ඌට තදින්ම ආදරය පෑවේ ඔහුට ආදරය දෙන්නට වෙන කිසිවෙකු නොසිටි බැවිණි. මීට අමතරව මඩුවේ අඳුරු කොටසේ විශාල කූඩුවක් විය. කොටස් දෙකකට බෙදුණු මෙහි ඉදිරිපස කොටසේ ලං ලං ව යකඩ කූරු තිබිණි. මෙහි විසුවේ උගුඩුවෙකුගේ පෙනුමැති විශාල මුගටියෙකි. කාලයක් තිස්සේ රහසේ සොරකම් කරගත් රිදී බඩු තොගයක හුවමාරුවට මේ සත්ත්වයාව කිසිවෙක්ට නොදැනෙන සේ කූඩුව පිටින්ම මෙහි ගෙන එනු ලැබුවේ කොන්රඩින්ගේ මිතුරෙකු වන මස් කඩයේ කොලුවා ය. නම්‍යශීලී සිරුරක් සහ උල් දත් සහිත මේ සත්ත්වයාට කොන්රඩින් බෙහෙවින්ම බිය වූවත් ඌ ඔහු සතු වටිනාම වස්තුව විය. ඌ මේ ආම්පන්න මඩුවේ වාසය කිරීමම බියකරු, සතුට දනවන රහසක් වූ අතර ‘අර ගෑනි’ නමින් ඔහු හැඳින්වූ තම ඥාතිවරියගෙන් ඉතා ප්‍රවේසමෙන් සඟවාගත යුතු කාරණාවක් ද විය. කුමක් හෝ මායාමය මනෝ මුලාශ්‍රයකින් කොන්රඩින් මේ සත්ත්වයාට නමක් නිර්මාණය කර තිබුණි. ඒ නම ලැබූ දිනෙන් පසු ඌ දෙවියෙකු සහ ආගමක් බවට පත්වීය. ‘අර ගෑනි’ නම් සතියකට වතාවක් ආගමික වතාවත් සඳහා අසල වූ පල්ලියකට යද්දී ඈ සමඟ කොන්රඩින්වද ගෙන යාමට අමතක කළේ නැත. නමුත් ඔහුට නම් එය බයිබලයේ සඳහන් රීමන් මන්දිරයේ කළ නොවැටහෙන යාඥාවක් වැනි විය. ඔහු නම්, හැම බ්‍රහස්පතින්දාවකම ආම්පන්න මඩුවේ පුස් ගඳ සහ නිහඬ බව මැද, ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්යැයි නම් තබා තිබුණු ශ්‍රේෂ්ඨ මුගටියාට ගුප්ත සහ සංකීර්ණ වතාවතක් සිදු කළේ ය. උණුසුම් කාලවලදී රතු මල් සහ සීත කාලවලදී රත් පැහැති කුඩා ගෙඩි වර්ග මේ දෙවොලේදී පූජා කෙරිණි. මේ දෙවියා දරුණු මෙන්ම නොඉවසිලිමත් දේ ගැන වැඩි අවධානයක් යොමු කළ අයෙකු වූ අතර මෙය ඥාතිවරියගේ ආගමේ ඉගැන්වීම් වලට සම්පූර්ණයෙන් පටහැනි බව කොන්රඩින්ට වැටහුණි. මීට අමතරව මේ ආගමේ විශේෂ උත්සව දිනවලදී කූඩුව ඉදිරිපස සාදික්කා කුඩු ඉසීම වැදගත් අංගයක් වූයේ ඒ සාදික්කා මුළුතැන්ගෙයින් සොරකම් කළ යුතු වූ බැවිනි. කලාතුරකින් සිදු කළ මේ උත්සව යෙදුණේ යම්කිසි සිද්ධියක් සැමරීම සඳහායි. එක් වරක් ද රොප් මහත්මිය තුන් දිනක් තිස්සේ තදබල දත් කැක්කුමකින් පීඩා වින්දා ය. කොන්රඩින් මේ තෙදින පුරාවටම තම දෙවොලේ උත්සවය පැවැත්වූ අතර ඒ දත් කැක්කුම ඇති කළේ ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර් බව පිළිගැනීමට පවා සූදානමින් සිටියේ ය. එහෙත් ඒ අමාරුව තව දිනක් පැවතුණා නම් සාදික්කා කුඩු අවසන් වන්නට ඉඩ තිබිණි. 

හුඩාන් කිකිළිය ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්ගේ ලබ්ධියට කිසිදිනක ඇතුල් කරගත්තේ නැත. කිකිළිය ඇනබැප්ටිස්ට් වර්ගයේ බව බොහෝ කලකට පෙර කොන්රඩින් තීරණය කර තිබිණි. මෙහි තේරුම කුමක්දැයි ඔහුටද කිසිම අදහසක් නොවූ නමුත් එය එතරම් වැදගත්කමක් නැති දෙයක් විය යුතු යැයි ඔහු සිත යටින් ප්‍රාර්ථනා කළේ ය. වැදගත්කම ඔහුට අප්‍රසන්නම දෙයක් වූ අතර එහි මිනුම් දඬුව වූයේ ද රොප් මහත්මියයි. . 

ටික කලක් ගතවෙද්දී මෙවලම් මඩුව වෙත කොන්රඩින් පාන ඇල්ම බැල්ම ඔහුගේ භාරකාරියගේ අවධානයට ලක්වන්නට පටන් ගත්තේ ය. ‘සීතල කාලෙටයි රස්නේ කාලෙටයි හැමතිස්සෙම ඔය මඩුවක් අස්සට රිංගන එක හොඳ වැඩක් නෙමෙයි’ කියා වහාම තීරණය කළ ඈ හුඩාන් කිකිළිය විකුණා දැමූ බවත් පෙරදින රාත්‍රියේදීම ඌ ව රැගෙන යන ලද බවත් දිනක් උදෑසන කෑම මේසයේදී ප්‍රකාශ කළා ය. දුර නොපෙනෙන දෑසින් ඈ කොන්රඩින් දෙස එබී බැලුවේ මේ පුවත අසා ඔහු වෙතින් කෝපයක් හෝ ශෝකාලාපයක් බලාපොරොත්තුවෙනි. ඒ වෙනුවෙන් පිළිතුරු ලෙස මනා සේ සැලසුම් කළ තර්ක සහ තරවටු ඈ සුදානම් කරගෙන සිටියාය. නමුත් කොන්රඩින් කිසිවක් කීවේ නැත: ඔහුට කීමට කිසිවක් තිබුණේ නැත. ඔහුගේ හැඟීම් විරහිත සුදුමැලි මුහුණ ඇය තුළ තරමක නොසන්සුන්කමක් ඇති කර තිබුණු අතර හවස් වරුවේ තේ පානය සඳහා ඔහු ප්‍රිය කළ ටෝස්ට් කළ පාන් පෙති මේසය මත දක්නට විය. සාමාන්‍යයෙන් මේවා ඔහුට අගුණ බව කියා ඈ විසින් තහනම් කර තිබුණේ මෙලෙස පාන් සැකසීම මධ්‍යම පන්තික කාන්තාවන් විසින් මාරාන්තික ලෙස සලකන ‘කරදරකාරී බව’ නිසායි. 

“මම හිතුවා ඔයා පාන් ටෝස්ට් කරලා කන්න කැමතියි කියලා,” ඈ රිදුණු හඬකින් කීවේ ඔහු පාන් පෙති වෙත අත වත් නොතැබූ බැවිනි. 

“සමහරවෙලාවට,’ කොන්රඩින් පිළිතුරු දුන්නේය.

එදින හවස්වරුවේ මෙවලම් මඩුවේ දෙවියන් යැදීමේ පිළිවෙතේ අලුත් වෙනස් කමක් සිදුවිය. දෙවියන් වෙත ප්‍රශස්ති යාතිකා ගැයීම කොන්රඩින්ගේ සාමාන්‍ය සිරිත වූවත් එදා ඔහු වරමක් ඉල්ලා සිටියේ ය. 

“ශ්‍රේද්නි වශ්තාර්, මං වෙනුවෙන් එක දෙයක් කරන්න.”

කළ යුතු වූ දේ මෙයැයි සඳහන් නොවුණත් දෙවියෙකු වශයෙන් ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර් ඒ කුමක්දැයි දත යුතුව තිබිණි. මඩුවේ කෙළවර, කිකිළිය විසූ තැන දෙස බලා ආයාසයෙන් ඉකියක් යටපත් කරගත් කොන්රඩින්, ඉන් පිටවී තමන් වෛර කළ ලෝකය වෙත පෙරලා ගමන් කළේ ය. 

ඉනික්බිති හැම රාත්‍රීයකදීම තමන්ගේ නිදන කුටියේ සුවපහසු කළුවර තුළදීත්, හැම හවසකම මෙවලම් මඩුවේ අඩ අඳුර තුළදීත් කොන්රඩින් එක් කටුක යාතිකාවක ම නියැලුණේ ය. “ශ්‍රේද්නි වශ්තාර්, මං වෙනුවෙන් එක දෙයක් කරන්න.”

කිකිළිය ඉවත් කළ පසුත් මෙවලම් මඩුව වෙත කොන්රඩින්ගේ ගමන් අඩු නොවූ බව දුටු ද රොප් මහත්මිය තවත් නිරීක්ෂණ චාරිකාවක නියැලුණා ය. 

“මොනවද අර මඩුවේ කෙළවරේ කූඩුවක අගුලු දාලා තියාගෙන ඉන්නේ? ගිනිපිග් ලා නේද? ඉන්නවාකෝ මම අස් කරලා දාන්න.”

කොන්රඩින් තම දෙතොල් තරයේ පියාගෙන සිටියත් ‘ඒ ගෑනි’ ඔහුගේ කාමරය පෙරළා එහි සඟවා තිබුණු යතුර සොයාගත්තාය. ඉනික්බිති ඈ එයද රැගෙන ජයග්‍රාහී ලීලාවෙන් මෙවලම් මඩුව වෙත ගියේ තම සොයාගැනීම සම්පූර්ණ කිරීමටයි. එය සීතල සන්ධ්‍යාවරුවක් වූ අතර කොන්රඩින්ට නිවසට වී සිටින්නට අණ ලැබී තිබිණි. කෑම කාමරයේ කෙළවරේ ම කවුළුවෙන් බැලූ විට පඳුරු පෙළට ඔබ්බෙන් වූ මෙවලම් මඩුවේ දොර යන්තමින් පෙනුණි. කොන්රඩින් මෙතැන සිට ගල් ගැසී ඒ දෙස බලාසිටින්නට විය. ඇය මඩුවට ඇතුල් වනු ඔහුට පෙනුණි. ඉන් අනතුරුව ඈ පූජනීය කූඩුවේ අගුලු හැර, දුර නොපෙනෙන දෑසින් එහි තුළ ඇති පිදුරු ඇතිරිල්ල තුළ සැඟවී සිටින දෙවියන් දෙස එබී බලන අයුරු ඔහු සිතින් මවා ගත්තේය. සමහරවිට ඇගේ අශෝභන නොඉවසිල්ල නිසා පිදුරු ගොඩට ඇන බලන්නට පවා ඉඩ ඇත. කොන්රඩින් අවසන් වතාවට ඉතා උනන්දුවෙන් තම යාඥාව මිමිණුවේය. එසේ මුමුණද්දීත් තමන් එය විශ්වාස නොකරන බව ඔහුට වැටහිණි. තව ටික වෙලාවකින් ‘ඒ ගෑනි’ ඔහුට අප්‍රසන්නම ඇගේ සිනාවෙන් මුව සරසාගෙන මඩුවෙන් පිටතට ඒමට නියමිත බවත්, තව පැයකින් හෝ දෙකකින් උයන්පල්ලකු විසින් තම අපූරු දෙවියන් ව පිටතට ඔසවා ගෙන යන බවත්, එවිට ඒ දෙවියන් කූඩුවක සිටින වැදගත්කමක් රහිත දුඹුරු පැහැති මුගටියෙකු බව දිස්වන බවත් ඔහු දැන සිටියේය. ඥාතිවරිය හැම විටම ජයග්‍රහණය කරන පරිද්දෙන්ම මෙවරත් ජයගන්නා බවත් ඇගේ වද කිරීම්, රොස් පරොස් සහ උද්ධච්ච, සියල්ල දත් ගතිය නිසා ඔහු ක්‍රම ක්‍රමයෙන් රෝගී වන බවත් අන්තිමේදී කෙදිනක හෝ ඔහුට කිසි දෙයක් ගැන වුවමනාවක් නැති වී දොස්තරගේ අනාවැකිය සැබෑවන බවත් ඔහු දැන සිටියේය. තම පරාජයේ අවමානය සහ කනස්සල්ල මැද ඔහු තර්ජනයට ලක් වූ තම දෙවියන් වෙනුවෙන් උස් හඬින්, නිර් භයව යාතිකාවක් ගයන්නට විය.

ඉදිරියටම යන ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්

දත් සුදු පැහැ වූවත් 

සිතිවිලි රත් පැහැයෙන් ගිනියම් 

සාමය ඉල්ලයි ඔහුගේ සතුරන් 

ඒත් ඔහු ගෙනෙන්නේ මරණයමයි 

අලංකාර ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්

හදිසියේම යාතිකාව නතර කළ කොන්රඩින් කවුළුවේ වීදුරුවට කිට්ටු වූයේ ය. මෙවලම් මඩුවේ දොර තවමත් පෙර සේම අඩවන් ව තිබිණු අතර කාලය ගෙවෙමින් පැවතිණි. ඒවා බොහෝ දිගු විනාඩි වූවත් කෙසේ හෝ ගතවෙමින් තිබිණි. ගෙවත්තේ තණ බිස්සේ ස්ටාලින්ග් කුරුල්ලන් රංචු ගැසී ඔබ මොබ යන අයුරු ඔහු බලා සිටියේය. නැවත නැවතත් ඔහු උන්ව ගණන් කළේ මඩුවේ දොර වෙත ද අවධානය තබාගනිමිනි. ටික වෙලාවකින් පුළුටු මුහුණක් ඇති සේවිකාවක් තේ පානය සඳහා මේසය සූදානම් කරන්නට කෑම කාමරයට පැමිණියා ය. කොන්රඩින් තවමත් නොඉවසිල්ලෙන් කවුළුවෙන් එපිට බලාගත්වනම පසුවීය. ඔහුගේ හදට ක්‍රම ක්‍රමයෙන් බලාපොරොත්තුවක් රිංගමින් තිබුණු අතර පෙරදී පරාජයේ දුක්ඛිත ඉවසිලිවත්බව දිස් වූ ඔහුගේ දෑසේ දැන් දිලිසුණේ විශිෂ්ඨ දිනුමක් ලද අයෙකුගේ බැල්මකි. ඔහු සෙමෙන් ජයග්‍රහණයේ සහ විනාශයේ ප්‍රශස්තිය මතුරමින් සිටියේය. නොබෝ වෙලාවකින් ඔහුගේ දෑස සොයමින් සිටි දසුන දිස් විය. මඩුවේ අඩවන් වූ දොරින් කහ-දුඹුරු මිශ්‍ර ලොම් ඇති දිගු සිරුරකින් යුතු සත්ත්වයෙක් පිටතට පැමිණියේය. බැස යන හිරුගේ එළිය දෙස බලා ඇස් පිල්ලම් ගසමින් සිටි උගේ මුඛයත් ගෙලත් අවට තද රත් පැහැති පැල්ලම් දක්නට විය. මේ දසුන දැක කොන්රඩින් පහත් වී කවුළුව අද්දර දණ ගසා ගත්තේය. මුගටියා ගෙවත්තේ කෙළවර තිබුණු කුඩා දොළ පාර වෙත ගොස් දිය බී, ඒ හරහා වූ කුඩා ලී පාලම මතින් ගොස් ඉන් ඔබ්බෙහි වූ පඳුරු අතරේ අතුරුදන් විය. ඉතින් ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර් එලෙසින් නික්ම ගියේය. 

“තේ ලෑස්තියි,” පුළුටු මුහුණැති සේවිකාව කීවාය; “නෝනා කෝ?”

“එයා දැන් ටික වෙලාවකට කලින් අර මඩුව පැත්තට ගියා,” කොන්රඩින් පිළිතුරු දුන්නේය.

සේවිකාව විසින් තම පාලිකාව සොයන්නට ගිය අතරේදී කොන්රඩින් අසල ලාච්චුවකින් යකඩ අඬුවක් ගෙන තමන්ට පාන් පෙත්තක් ටෝස්ට් කර ගන්නට විය. මෙලෙස සකසා ගත් පාන් පෙත්තේ ඇති තරම් බටර් තවරාගෙන ඉතා සතුටින් ආහාරයට ගනිමින් සිටින අතරේදීම ඔහු කෑම කාමරයේ දොරට ඔබ්බෙන් වේගවත් සහ කලබල ලෙසින් ඇසෙමින් තිබුණු ශබ්ද වලට සවන් දුන්නේය. සේවිකාව ශබ්ද නඟා කළ මෝඩ කෑ ගැසීම්, ඊට පිළිතුරු ලෙස මුළුතැන්ගෙය පෙදෙසින් ඇසුණු තවත් කෑ ගැසීම්, පිටත කව්රුන්ගෙන් හෝ උදවු ඉල්ලමින් දිව ගිය අඩි ශබ්ද සහ මඳ නිහැඬියාවකින් පසු බියපත් ඉකිබිඳීම් සහ දරාගැනීමට දුෂ්කර පුවතක් නිවස වෙත රැගෙන එන්නෙකුගේ බර අඩි හඬ ඇසෙන්නට විය. 

“අනේ ඒ අසරණ දරුවාට මේ විස්තරේ කියන්නේ කවුද? දෙවියනේ මට නම් ඒක කරන්න බැහැ!” උස් හඬින් කාගේදෝ කටහඬක් ඇසුණි. ඔවුන් ඒ කාරණාව ගැන විවාද කරගන්නා අතරතුරේදී කොන්රඩින් තවත් පාන් පෙත්තක් ටෝස්ට් කර ගත්තේය. 

පරිවර්තනය- හෙල්මලී ගුණතිලක

Translation of the short story 'Sredni Vashtar' by Saki

සිසිල සඟරාව- මැයි 2024 කලාපය

(සිසිල සඟරාව නිව් සවුත් වේල්ස් හි සිංහල සංස්කෘතික හමුවේ ලේඛක සංසදයේ ප්‍රකාශනයකි)

Picture generated by Canva AI