අශ්වයෙකු සහ එළුවෝ දෙදෙනෙකු

ඒ ගම්මානය කෙතරම් කුඩා එකක්ද යත් එය කිසිම සිතියමක සලකුණු ව තිබුණේ නැත. ප්‍රාදේශීය මිනින්දෝරු සිතියම් වල පවා එය ලකුණු වුයේ ඉතා කුඩා තිතකිනි. ‘කිරීටම්’ නම් වූ එහි දෙමළ බසින් තේරුම ඔටුන්නයි. ගම්මානයට පිවිසෙන තැන, දොරටුපාල ස්වරූපයෙන් දක්නට වූයේ මැටියෙන් තනා, පුළුස්සා, විවිධ පැහැ තවරන ලද අශ්වයකුගේ පිළිමයකි. මේ අශ්වයා ඉතා ගාම්භීර ලෙස හිස හරවා, තම ඉදිරි ගාත් ඔසවා සිටි අතර උගේ වලිගය අලංකාර ලෙස විසිරී තිබිණි. අශ්වයාට පසුපසින් තිබුණේ රණශූරයකුගේ පිළිරුවකි. ඔහු දෑකැති වැනි උඩු රැවුලක්, පිටතට නෙරූ දෑස් සහ තියුණු නාසයකින් හෙබි විය. මේ පිළිම නෙළූ අය සටන්කරුගේ විශාල දෑසින් ශක්තියත්, ගෙලේ වූ මැණික් මාලයෙන් ඔහුගේ ධනවත් බවත් පෙන්වීමට උත්සාහ කර තිබිණි. මේ වෙද්දී හිරු එළියට පිළිස්සී, වැස්සට සේදී පැහැය වියැකී තිබුණත් අතීතයේදී මේ මාලය කොළ, රතු මැණික් හා දියමන්ති එබ්බවූ ලෙසින් දිස් විය. දැන් දැන් අශ්වයා පුල්ලි සහිත බවක් පෙනුණද අතීතයේදී ඌ ඇපිල්ලූ රෙද්දක් සේ සුදු පැහැයෙන් බැබලුණු අතර උගේ පිට මත- රතු කළු කොටු සහිත බ්‍රොකේඩ් රෙද්දක් පින්තාරු කළ බවක් පෙනුණි. සටන්කරුගේ අතෙහි වූ කඩුව විචිත්‍ර වර්ණ වලින් අලංකාර කර, ඔහුගේ ඉන බැඳි රෙදි පටිය ඊට හාත්පසින් වෙනස් වර්ණයෙන් පාට ගන්වා තිබිණි. 

මේ අවට ප්‍රදේශයේ තැන තැන තිබුණු මෙවැනි අනෙත් පිළිම රැස විලසින්ම මෙයත්, හැම දෙනාටම නොපෙනී, අමතකව ගිය එකක් විය. ගඳපාන සහ පතොක් පඳුරු වැවී වල් බිහිවී තිබුණු මේ පිළිම, ගමේ රස්තියාදුකරුවෝ පවා නොසලකා හැරියෝහ. මේ දිනයේ පිළිමයට සමීපයේ වූ පතොක් පඳුරක හෙවනක මහලු මිනිසෙකු නිදි කිරමින් සිටියේය. ඔහුගේ එළුවෝ දෙදෙනා අසල උලා කමින් පසුවූහ. කොළ පැහැති බසය ඈත කන්ද බැස එදෙසට පැමිණෙන තුරු මිනිසා බලා සිටියේ ඔහුට එතැනින් ඉවත්ව නිවස බලා යන්නට ලැබෙන සංඥාව එය වූ බැවිනි. එහෙත් ඒ වෙනුවට එහි පැමිණියේ මෝටර් රථයකි. එහි රියදුරු පිළිමය දුටු සැණින් වැරෙන් තිරිංග තද කර, රථය නවත්වා, බිමට පැන, ඒ වෙත ගියේය. 

“නියමයි!” ඔහු පිළිමය වටා ඇවිදිමින් කෑ ගැසුවේය.

ඔහුගේ මුහුණ අව්වට පිළිස්සී රත් පැහැ ව තිබිණි. ඔහු හැඳ සිටියේ කාකි පැහැති කොට කලිසමක් සහ කමිසයකි. අසල උන් මහලු මිනිසා දැක ඔහු ආචාරශීලීව ඉංග්‍රීසි බසින් “ඔබට කොහොමද?” කීවේය. 

මහලු මිනිසා පිළිතුරු දුන්නේ ඔහුගේ එකම සන්නිවේදන මාර්ගය වූ පිරිසිදු දෙමළ බසිනි. 

“මගේ නම මුනි. අර ඉන්න එළුවෝ දෙන්නා තනිකරම මගේ. මුළු ගමක්ම ඕකට අනම් මනම් කියන්න පුළුවන් හැබැයි මුන් දෙන්නාට වෙන කිසි කෙනෙකුට අයිතිවාසිකම් කියන්න බැහැ.”

රතු මුහුණින් යුත් ආගන්තුකයා ගල් කුළු අසල උලා කමින් සිටි එළුවන් දෙස මොහොතක් බලා, සිගරට්ටුවක් පිටතට ගෙන, “ඔබ දුම් බොනවාද?” විමසුවේය. 

“මම නම් ඔය විස්තරය ඇහුවෙත් ඊයේ තමයි.” මුනි කලබලයෙන් කීවේය. ඔහු සිතුවේ මේ කාකි ඇඳුම් ඇඳ සිටින්නේ පොලිස් නිලදරුවෙකු බවත්, ළඟදී ඒ ප්‍රදේශයේ වූ මිනී මැරුමක් ගැන ඔහු තමන්ගෙන් තොරතුරු විමසන බවත් ය. 

“මම ආවේ නිව් යෝක් ඉඳන්, අහලා තියෙනවාද? අමෙරිකා?” 

නිව් යෝක් කෙසේ වෙතත් අමෙරිකා යන වදන තමන් උච්චාරණය කරන ලෙසට, එනම් ‘ඇහ්-මෙ-රික්යා’ ලෙසට කියනු ලැබුවේ නම් මහලු මිනිසා එය තේරුම් ගන්නට ඉඩ තිබිණි. නමුත් මේ අවස්ථාවේදී නම් ඔහුට කිසිවක් නොතේරුණි. 

“මේ දවස්වල නරක මිනිස්සු හැම තැනම. ඔය සිනමා බලලා තමයි මිනිස්සු නරක් වෙන්නේ, වැරදි  දේවල් කරන්න ඉගෙන ගන්නේ ඒවායින්. ඇත්තටම දැන් කාලේ ඕනෑම දෙයක් වෙන්න පුළුවන්” ඔහු යටහත් පහත් ව කීවේය. 

“ඔබ දන්නවා ඇති මේ අශ්ව පිළිරුව තනන්නට ඇත්තේ කොයි කාලේද කියලා” අමුත්තා කෘතඥ ව සිනාසෙමින් ඇසුවේය. 

මේ සාමකාමී වාතාවරණයට ගැලපෙන පරිද්දෙන් මහලු මිනිසා ද හිනැහුණි. හිනැහෙමින් ම ඔහු මෙසේ බැගෑපත් විය.

“අනේ මහත්තයා මෙතැනින් යන්න. මම කිසි දෙයක් දන්නේ නැහැ. වැරදි වැඩ කරන කෙනෙක් හම්බවුණොත් මහත්තයා වෙනුවෙන් අල්ලලා තියාගන්න බවට මම පොරොන්දු වෙනවා. හැබැයි අපේ ගමේ නම් කවුරුත් එහෙම නැහැ, සමහරවිට එහා ගමේ වෙන්න ඇති.” 

“මම කියන දේ තේරුම් ගන්න උත්සාහ කරන්න, මම හෙමින් කතාකරන්නම්,” රතු මුහුණැති මිනිසා කීවේය. “මම මේ රටට ආවේ සති තුනකට කළින්. මේ වෙද්දී මම ඔබේ අලංකාර රට පුරා හැතැප්ම පන්දාහක් විතර ඇවිදලා තියෙනවා.”

මෙය අසා මහලු මිනිසා යටි උගුරෙන් ශබ්ද කිහිපයක් නැගුවේය. මින් දිරිමත් වූ අමුත්තා තමන් එරටට පැමිණි කාරණාව දීර්ඝ ලෙස පැහැදිලි කළේ හැම වචනයක්ම සෙමින්, පැහැදිලි ව උච්චාරණය කරමිනි. ඔහු ඒ රටට කෙතරම් කැමති ද යන වග, ඔහු තම උපන් රටේ කළ රාජකාරි, ඉන්දියාවේ සංචාරය කිරීමට ඔහු වසර ගණනක් තිස්සේ සැලසුම් කළ හැටි, අනාගත බලාපොරොත්තු - මේ හැම දෙයක්ම ඔහු පැහැදිලි කළේ වරින් වර කතාව නවත්වමින්, මිතුරු සිනහවක් පාමින් ය. මහලු මිනිසා මීට පිළිතුරු ලෙස සිනාසුණත් කිසිවක් කීවේ නැත. අන්තිමේදී අමුත්තා මෙසේ කීවේය. 

“ඔබගේ වයස කීයද? ඔබට හරි ලස්සන දත් දෙපෙළක් තියෙනවනේ, ඒ ඇත්ත ඒවාද? ඔබේ රහස කුමක්ද?” 

මහලු මිනිසා නළල රැළි ගන්වා දුක්මුසුව මෙසේ පිළිතුරු දුන්නේය. 

“සමහර වෙලාවට අපෙත් හරක් අතුරුදන් වෙනවා, එතකොට අපි ගිහින් නැකත්කාරයෙක් හම්බවෙනවා. එයා කපුරු දැල්ලක් දිහා බලලා අපිට කියනවා නැතිවුණු සත්තු හොයන්න කොයි අතට ද යන්න ඕන කියලා… මම දැන් ගෙදර යන්න ඕන,” මෙසේ කියමින් ඔහු යන්නට හැරුණේය. 

අනෙකා ඔහුගේ උරෙන් අල්ලා නවත්වා ඉතා උනන්දුවෙන් මෙසේ ඇසුවේය. 

“මේ හරියේ කවුරු හරි- කවුරුම හරි ඉන්නවද මම මේ කියන දේ පරිවර්තනය කරන්න පුළුවන් කෙනෙක්?” ඔහු මේ උණුසුම් හවස් වරුවේ පාලුවට ගොස් තිබුණු මාවතේ ඒ මේ අත බලන්නට විය. හදිසියේ හැමූ සුළඟක් දුහුවිල්ලත්, මාවත අයිනේ වූ වියළි පත්‍රත් අවුස්සා, විනිවිද පෙනෙන කුලුනක් සේ ඒවා මොහොතකට රඳවා, කඳු පාර වෙත තල්ලු කළේය. 

“මේ පිළිමය ඔබේද? මට ඒක විකුණනවාද?”

අමුත්තා මේ අසන්නේ අශ්ව පිළිමය ගැන බව මහලු මිනිසා ට වැටහිණි. ඔහු මඳක් කල්පනා කර මෙසේ කීවේය. “මගේ සීයා මේ අශ්වයාත්, සටන්කාරයාත් ගැන මට විස්තර කියද්දී මම මේං මේ තරම් විතර පැංචෙක්. මම හිතන්නේ සීයාට එයාගේ සීයා ඒක කියද්දීත් එයා ඒ තරම් විතර ඇති.. ඒ සීයාගේ සීයාත්…” පිළිමයේ පැරණි බව ගැන විස්තර කියන්නට ගොස් අතීතාවර්ජනය නමැති ගොහොරුවේ ඔහු තව තවත් ගිලෙන්නට වූ අතර අන්තිමේදී ඔහු මෙසේ කියමින් අමාරුවෙන් ඉන් ගොඩට පැමිණියේ ය. 

“මගේ සීයාගේ සීයාගේ මාමා මේ ගැන හරියටම දන්නවා, හැබැයි මට එයාව මතක නැහැ.” 

“මට මේ පිළිමය කොහොමහරි ගන්න ඕන.” අමුත්තා කීවේය. “ඔබ මට වැඩි මිළක් නොකියාවි කියලා මම හිතනවා” 

“මේ අශ්වයා,” මහලු මිනිසා තවදුරටත් විස්තර කරන්නට විය. “කලියුගය අවසානේ දහවෙනි අවතාරය හැටියට පෙනී ඉන්න නියමිතයි.”

අමුත්තා එයට හිස සලා එකඟ විය. ඔහු ‘අවතාර’ යන වචනය දැන සිටියේය. 

“මේ කලියුගය අවසානයේදී මේ ලෝකයත්, අනෙත් හැම ලෝකයක්මත් විනාස වෙනවා. එතකොට තමයි කල්කි කියන අශ්වයාගේ වේසයෙන් ගැලවුම්කාරයා එන්නේ. උන්නාන්සේ හොඳ මිනිස්සුන්ට උදවු කරලා නරක මිනිස්සුන්ව මහා ගං වතුරකින් යටවෙන්න අරිනවා. එදාට මේ පිළිමයේ අශ්වයාට පණ එනවා. ඒ නිසා තමයි අපේ ගම මුළු ලෝකෙන්ම උතුම් ම ගම වෙන්නේ.” 

“මම සාධාරණ ගාණක් ගෙවන්න ලෑස්තියි-” අමුත්තා කියන්නට ගත් නමුත් මේ වෙද්දී මහලු මිනිසා විවිධ අවතාර හෙවත් දේව මූර්ති කතන්දරවල මායාවට වශී වී සිටි බැවින් ඒ ප්‍රකාශයට බාධා විය.

“විෂ්ණු දෙවියෝ තමයි දෙවියන් අතරින් උසස්ම- එහෙම තමයි අපේ කෝවිලේ පණ්ඩිත් ගුරු නිතරම කියන්නේ. මීට කලින් මේ ලෝකේ නපුරු මිනිස්සු බලවත් වුණු නව වතාවකදී විෂ්ණු දෙවියෝ පෙනී ඉඳලා තියෙනවා.”

“මම ලොකු පෝසතෙක් නම් නෙමෙයි..”

“පළවෙනි අවතාරය මාලුවෙක් ගේ වෙස් අරන් ආවේ,” මහලු මිනිසා කීවේය. ඉනික්බිති ඔහු විෂ්ණු දෙවියන්ගේ මත්ස්‍ය වේශය ගැනත් ඔහු විසින් ශුද්ධ ලියවිලි මූදුබත් වීමෙන් බේරාගත් අයුරුත් පැහැදිලි කළේය. මේ පළමු අවස්ථාව විස්තර කළ පසු විෂ්ණු දෙවියන්ගේ ඊළඟ මූර්ති- එනම් ඉබ්බෙකු, වල් ඌරෙකු ආදිය ගැන විස්තර කීම නොවැළක්විය හැකි විය. 

“මේක ප්‍රවාහනය තමයි මගේ ලොකුම ගැටලුව වෙන්නේ, හැබයි මම ඒ ගැන පස්සේ වද වෙන්නම්. මට කියන්න, ඔබ මේ අශ්වයා වෙනුවෙන් විතරක් රුපියක් සීයක් භාරගන්න කැමතිද? ඇත්තම කියනවා නම් මම මේ උඩුරැවුල්කාර සොල්දාදුවාටත් කැමතියි, හැබැයි මේ වතාවේ එයාව ගෙනියන්න ඉඩ නැහැ, ඒකට ලබන අවුරුද්දේ එන්න වෙනවා.” 

“විෂ්ණු දෙවියෝ තමයි හැම වතාවෙම විපත් වලින් මිනිස් සංහතිය බේරා ගන්නේ. එක වතාවක් උන් වහන්සේ රාමා හැටියට ඉපදුනා. ලෝකෙම හොල්ලපු, ඔලු දහයක් තියෙන රාවණා ව විනාශ කරන්න පුළුවන් වුණේ එයාට විතරයි. මේ මහත්තයා රාමායනය ගැන දන්නවාද?”

“මගේ ස්ටේෂන් වැගන් එක තියෙනවානේ. මට ඔබ මට පොඩි උදව්වක් දුන්නොත් මට පුළුවන් සීට් එක පහත් කරලා අශ්වයා ව දාගන්න.”

“මහත්තයා මහා භාරතය දන්නවාද? ක්‍රිෂ්ණා තමයි විෂ්ණු ගේ අට වෙනි අවතාරය. ඒ වතාවේ විෂ්ණු, සහෝදරයෝ පස් දෙනෙකුට තමන්ගේ රාජධානිය බේරාගන්න උදවු කළා. ක්‍රිෂ්ණා පුංචි බබෙක් කාලේ නයි පෙන දාහක් තියෙන විශාල නාගයෙක් ගේ ඇඟ උඩ නටලා, ඌව පාගලා මරලා දැම්මා ලු.”

මේ වෙද්දී දෙදෙනා, අනෙකා පවසන දේ නොතේරීම නිසා උපරිම ලෙස එකිනෙකාව ව්‍යාකුල කරවා තිබිණි. මහලු මිනිසා කතාබහක අන්‍යොන්‍ය බව සමබර කිරීම සඳහා තමන්ගේ වාරයේදී නොකඩවා යම් යම් දේ කියවමින් සිටියේය. අමුත්තාගේ සිත දිනාගැනීමේ අදහසින් ඔහු මෙසේ කීවේය. 

“මේ උතුම් මහත්තයාට දෙවියෝ දරු මුණුබුරෝ රාශියක් තෑගි කරලා ඇති කියලා මම හිතනවා. මම එහෙම කියන්නේ මම වගේ වයසක මනුස්සයෙක් ළඟ ඉඳන් මෙහෙම කතාකරන්න මේ මහත්තයා හොඳ කෙනෙක් වෙන්න ඕන නිසා. වෙනදාට නම් මේ පාරේ යන කෙනෙක් දුම්කොළ කෑල්ලක් ඉල්ලන්න මාත් එක්ක කතා කළොත් මිසක් මට කතාකරන්න වෙන කිසි කෙනෙක් නැහැ. ඔබතුමාට ළමයි කීයක් ඉන්නවාද?”

“මහන්සි නොවී කිසි දෙයක් ලබාගන්න බැහැ” අමුත්තා තමන්ට කියා ගත්තේය. 

“එහෙනම් ඔබ මේකට රුපියල් සීයක් භාරගන්න කැමතිද?” ඔහු මහලු මිනිසාගෙන් විමසූ අතර මීට පිළිතුරු ලෙස තවත් ප්‍රශ්න රැසක් ලැබිණි. 

“මහත්තයා ට දූලා කීයද, පුත්තු කීයද? එයාලා කොහේද ඉන්නේ? දූලා බැඳලා ද? ඒ රටෙත් ගැලපෙන බෑණාලා හොයාගන්න අමාරුද?”

අමුත්තා තම සාක්කුවට අත දමා පසුම්බිය පිටතට ගෙන ඉන් රුපියල් සියයේ නෝට්ටුවක් එළියට ගත්තේය. මෙය දැක තම කතාබහ යම්කිසි මුල්‍යමය පරිච්ඡේදයකට පිළිපන් බව මහලු මිනිසාට වැටහිණි. ඔහු ඒ දෙස පරීක්ෂාවෙන් බලන්නට විය. රුපියල් පහේ, දහයේ නෝට්ටු වල පැහැයන් ඔහු හොඳින් දැන සිටියේ ඒවා අනුන් අත දැක තිබුණු බැවිනි. මේ නෝට්ටුව නම් ඔහු ජීවිතයේ කිසි දිනක දැක නොතිබුණේ ඔහුගේ ඉපයුම තඹ සහ නිකල් කාසි වලට සීමා වූ බැවිනි. මේ අමුත්තා නෝට්ටුවක් දිග හැර පෙන්වන්නේ කුමකටද? සමහරවිට ඔහුට මේ නෝට්ටුව මාරු කරගැනීමට උවමනා වී තිබෙනවා විය හැක. විශාල අගයකින් යුත් මුදල් නෝට්ටුවක් ගෙන හැර පා කිසිවෙකු තමන් වෙතින් මාරු සල්ලි ඉල්ලීම ගැන ඔහුට සිනා පහල විය. 

“මාරු සල්ලි උවමනා නම් ගම්මුලාදෑනියාගෙන් ඉල්ලන්න වෙයි මහත්තයා. උන්දැ තමයි ගමේ උන්ට ණය දෙන්නේ. රුපියල් ලක්ෂයක් වුණත් රන් කාසි වලින් දෙයි ඉල්ලුවොත්. උන්දැගේ හිතේ කවුරුත් දන්නේ නැහැ කියලා, ඒත් උන්දැගේ පූජා කාමරේ බිම හෑරුවොත් වළලලා තියෙන වස්තු සම්භාරය දැක්කාම කලන්තේ හැදේවි. ඔය මිනිහා වැරහැලි ඇඳන් ඉන්නේ මිනිස්සුන්ව මුලා කරන්න.”

“මේ මදි නම් මට ගාන වැඩි කරන්න පුළුවන්.” අමුත්තා කීවේය. 

“මහත්තයාටම තමයි ගම්මුලාදෑනියා එක්ක කතාකරන්න වෙන්නේ, උන්දැට මාව පේන්න බැහැ. කවුරුහරි මිනිහාගේ වට්ටක්කා වැලක් ගෙඩි පිටින්ම හොරකම් කරලා. උන්දැගේ හිතේ ඒක කළේ මායි මගේ එළුවෝ දෙන්නායි කියලා. ඔන්න ඕක හින්දා තමයි මම ඔය ගොවිපොළවල් පැත්තට වත් මගේ එළුවෝ යවන්නේ නැත්තේ,” මහලු මිනිසා එසේ කීවේ ගල් කුළු අතරේ ඇති කුඩා ළදළු පවා කන්නට උත්සාහ කරමින් සිටි තම එළුවන් දෙස බලමිනි. 

අමුත්තා ද ඒ දෙස බැලූ අතර මහලු මිනිසාගේ සුරතලුන් වෙත ආදරය පෑම මේ අවස්ථාවට ගැලපෙන කාර්යයක් බව සිතුවේය. ඔහු උන් වෙත ගොස් සෙමෙන් උන්ගේ සිරුරු පිරිමැද්දේ ය. 

මහලු මිනිසාට සිදුවෙමින් තිබුණු දේ වැටහුණේ එවිටයි. ඔහු ජීවිත කාලයක් පුරා දුටු සිහිනයක් සැබෑ වෙමින් තිබිණි. මේ රතු මුහුණෙන් යුත් ආගන්තුකයා ඔහුගේ එළුවන් මිළට ගැනීමට ඉල්ලමිනි. ඔහු මේ එළුවන් උස් මහත් කළේ කෙදිනක හෝ උන් ව විකුණා මෙතැනම කඩයක් විවෘත කරන අරමුණ ඇතිවය. පොල් අතු සෙවිල්ලූ වහලක් යට ගෝනියක් අතුරා බදින ලද කජු, විවිධ පැහැයෙන් යුත් රසකැවිලි සහ මාවත ඔස්සේ පැමිණෙන මගීන්ගේ පවස නිවීමට කුරුම්බා විකිණීමට ඔහු සිහින මැව්වේය. මේ සඳහා ඔහුට රුපියල් විස්සක ප්‍රාග්ධනයක් අවශ්‍ය වූ අතර මඳක් පෙරැත්ත කිරීමෙන් අගන්තුකයාගෙන් ඒ මුදල ලබාගත හැකි බවට ඔහු කල්පනා කළේය. මේ සතුන් දෙදෙනා සත්ත්ව ප්‍රදර්ශනයක සම්මාන ලැබීමට තරම් සුවිශේෂී නොවුණත් ඉඳ හිට උන්ට පෝෂ්‍යදායී ආහාර ලබාගැනීමට ඔහු වියදම් කර තිබුණු නිසා උන් හොඳ පෙනුමකින් යුතු විය. 

“මේ සල්ලි ඔක්කොම ඔබට, කැමති නම් ඔබේ සගයෙක් එක්ක බෙදා ගත්තත් ප්‍රශ්නයක් නැහැ,” මෙසේ කියමින් ආගන්තුකයා මහලු මිනිසාගේ අත රුපියල් එකසිය විස්සක් තැබුවේය. 

මහල්ලා මෝටර් රථය වෙත අත දිගුකර ප්‍රශ්නාර්ථ බැල්මක් හෙලුවේය. 

“ඔව් ඔව්, හරියට හරි” අනෙකා පිළිතුරු දුන්නේය. 

“හැබැයි මේක එළුවෝ දෙන්නා කාර් එකක යන පළවෙනි වතාව. එහෙනම් මම මෙතැනින් ගියාට පස්සේ උන් දෙන්නාව වාහනේට දාගන්න. නැත්නම් උන් කවදාවත් මහත්තයාගේ පස්සෙන් නම් එන එකක් නැහැ. මම පරලෝකෙට ගියත් උන් දෙන්නා මගේ පස්සේ තමයි!”  තමන්ගේම විහිලුවට සිනාසුණු ඔහු ඉනික්බිති දෑත් එක් කර අමුත්තාට ආචාර කර අනෙත් පස හැරී පඳුරක් අතරින් රිංගා නොපෙනී ගියේය. 

නිදහසේ උලාකමින් සිටි එළුවන් දෙස බැලූ අමුත්තා අශ්ව පිළිමයේ පාදම වෙත ගියේය. බැස යන හිරුගේ එළියෙන් පිළිමයේ අව පැහැ ගැන්වුණු වර්ණයන් අමුතු අලංකාරයකින් දිස් විය. 

“වයසක මනුස්සයා උදව්වට කවුරු හරි අඬගහගෙන එන්න යන්න ඇත්තේ” මෙසේ සිතූ ඔහු ඔවුන් එනතුරු බලා සිටීමට හරි බරි ගැසී හිඳ ගත්තේය. 

පරිවර්තනය- හෙල්මලී ගුණතිලක 

Translation of the short story ‘A Horse and Two Goats’ by R. K Narayan

Picture generated by AI

මාතෘ

ආමේනියානු සරණාගතයන් මාසෙයි නගරයට පැමිණ මසක් ගතවෙද්දී නගරයේ පිටත සීමාවේ වූ ඔවුන්ගේ කඳවුර කුඩා ගම්මානයක සිරි ගෙන තිබිණි. ඔවුන් තමන්ට හැකි ආකාරයෙන් තැන තැන ලැගුම් සොයාගත් බවක් දිස් විය. වඩාත්ම පොහොසත් අය සතුව කූඩාරම් තිබුණු අතර, තවත් සමහරෙකු ගරා වැටුණු මඩු වල විසූහ. නමුත් බහුතර සරණාගතයන් සෙවන ලැබුවේ කෝටු හතරක් මත රඳවන ලද පැරණි බුමුතුරුණකිනි. මෙවැනි තාවකාලික නිවහනක වෙසෙද්දී වට තිර ඇද ගැනීමට රෙදි කඩක් සොයාගත හැකි වූවෝ අනුන්ගේ දෑස් මඟ හැර ගැනීමට වාසනාවන්ත වූහ. එවැනි අවස්ථාවල ඔවුන්ට තමන්ගේම නිවසේ වෙසෙනවාට කිට්ටු හැඟීමක් දැනුණි. මෙහි පිරිමින් කුමක් හෝ රැකියාවක් සොයාගත් අතර මේ නිසා දරුවන් ට කුසගින්නෙන් පීඩා විඳීමට සිදු වූයේ නැත.

මේ හැම දෙනා අතරින් කිසිවක් කිරීමට නොහැකි ව ඉතුරු වූයේ මිකාලි පමණි. ඔහු තම අසල්වැසියන් ඉඳහිට දුන් පාන් කැබලි ආහාරයට ගත් නමුත් ඒ පිණට කෑමත් ණය බරක් සේ ඔහුව පීඩාවට පත් කළේය. දා හතර වියැති නීරෝගී උස මහත කොලුවෙකු වූ ඔහුට රැකියාවක් සොයා ගැනීමට එකම බාධාව වූයේ තම පිටේ බැඳ තැන තැන රැගෙන ගිය අලුත උපන් බිළිඳා ය. මේ බිළිඳා ගේ උපත සිදුවුයේ මිකාලිගේ මවගේ මරණයත් සමඟයි. එතැන් සිට බිළිඳා දිවා රැයේ නොකඩවා කුසගින්නේ බෙරිහන් දුන්නේය. රෑ තිස්සේ ඇසුණු හැඬුම් නිසා තම නිදි බිඳුණු බැවින් ගැටවරයාගේම සහෝදර රටවැසියන් ඔහුව කඳවුරෙන් එළවා දැමූ පසු ඔහුට රැකියාවක් දෙන්නට කිසිවෙකු සිටියේ නැත. මේ වෙද්දී මිකාලි පවා මේ හැඬුම් ශබ්දයෙන් තෝන්තු වී සිටි අතර, ඔහුගේ මනස සිතුවිල්ලෙන් හිස් ව තිබිණි. නින්ද අහිමි වීම සහ මහන්සිය නිසා ඔහු තැන තැන ඇවිද්දේ අතරමං වූ ආත්මයක් පරිද්දෙනි. යන යන තැන මේ බෙරිහන් දෙන පොට්ටනිය ඔසවාගෙන යමින් සිටි කොලුවා කල්පනා කළේ බිළිඳා නොගැලපෙන මොහොතක මේ ලෝකයට ආවේ ඔවුන් දෙදෙනාගේම අවාසනාවට බවයි. ඇසෙන මානයේ සිටි හැම කෙනෙකුම මේ කරච්චලයට කන් දුන්නේ නොරිස්සුමෙනි. ඔවුන්ට තම තමන්ගේ ගැටළු ඇති තරම් තිබුණු අතර බිළිඳා ඉක්මණින් මිය යනු ඇතැයි ඔවුහු අනුකම්පාවෙන් නමුත් ප්‍රාර්ථනා කළහ.

නමුත් ඒ මරණය සිදු වූයේ නැත. බිළිඳා කෙසේ හෝ ජීවත් වීමට වලි කෑ අතර තව තවත් උස් හඬින් තම සාගින්න ගැන ලොවට කියා පෑවේය. මේ හඬ නිසා ඔලුව අවුල් වූ කාන්තාවෝ තම දෙකන් වල ඇබ ගසා ගත්හ. මිකාලි බේබද්දෙකු සේ තැන තැන ඇවිමින් පසු විය. කිරි මිළට ගෙන දීමට ඔහු සතුව සතයක් වත් නොවූ අතර කඳවුරේ කිසිම කාන්තාවක් බිළිඳාව පෝෂණය කිරීමට හැකි තත්ත්වයක සිටියේ නැත. මේ සිදුවීම් ඕනෑම කෙනකු පිස්සු වට්ටන්නට සමත් ඒවා විය.

දිනක් මේ සියල්ල තවදුරටත් ඉවසනු නොහැකි තැන, මිකාලි ඇනටෝලියානුවන් වෙසෙන පෙදෙසට ඇවිද ගියේ ය. මොවුන් ද තුර්කි සමූල ඝාතකයන්ගෙන් බේරීමට පලා ආ අය විය. ඒ අය අතර බිළිඳා ට අනුකම්පාව පෑමට ඉඩ ඇති කිරි දෙන මවක් සිටිය හැකි බවට මිකාලිට ඔත්තුවක් ලැබී තිබිණි. එබැවින් ඔහු එහි ගියේ හද පිරි බලාපොරොත්තු ඇතිවයි. මිකාලිට ඒ කඳවුරත් තමන්ගේ කඳවුරත් අතර වැඩි වෙනසක් පෙනුණේ නැති අතර එතැනත් දුක්ඛිත බව දසත දිස් විය. තැන තැන වයෝවෘද්ධ ගැහැණුන් ලෑලි තට්ටු මත ඇන තබාගෙන සිටිනු පෙනුණි. නිරුවත් දෙපයින් යුතු කුඩා දරුවෝ දිය කඩිති වල අපිරිසිදු ජලයේ සෙල්ලම් කරමින් සිටියහ. මිකාලි කඳවුර හරහා ඇවිද යද්දී මහලු ගැහැනු කිහිප දෙනෙක් ඔහු එහි ආ හේතුව විමසුවෝය. ඒවාට පිළිතුරු දෙන්නට නොනැවතුණු ඔහු තම ගමන බාල කළේ මරියා මව්තුමියගේ පිළිමයක් රැඳුණු කූඩාරමේ දොරකඩයි. බිළිඳු හැඬුම් හඬක් එහි ඇතුළතින් රැව් නැඟිණි.

“මේ එළියේ වැඩ ඉන්න මරිය මව්තුමියගේ නාමයෙන් මේ අසරණ, අනාථ දරුවාට කිරි ටිකක් දෙන්න පුලුවන්ද? මම දුප්පත් ආමෙනියානුවෙක්” ඔහු ග්‍රීක බසින් කීය.

ඔහුගේ ඉල්ලීම අසා කූඩාරම තුළින් තලෙළු සමෙන් යුත් සුන්දර කාන්තාවක් මතු විය. අඩවන් දෑසින් යුතුව ඉතා උද්යෝගයෙන් කිරි උරන ළදරුවකු ඈ ළයට තුරුළු කරගෙන සිටියාය.

“කෝ බලන්න ඔය දරුවා, කොල්ලෙක් ද කෙල්ලෙක්ද?

මිකාලි ගේ හදවත ප්‍රීතියෙන් ගැහෙන්නට විය. මේ වෙද්දී අසල්වැසියන් කිහිප දෙනෙක් මෙතැනට රොක් වී සිටි අතර ඔවුහු මිකාලි ට තම සොහොයුරා පිටේ රඳවාගෙන උන් ගෝනිය බිමට බෑමට උපකාර කළහ. බිළිඳා එතූ රෙදි වැසුම් මෑත් කරද්දී හැම කෙනෙකුම එහි එබුණේ කුතුහලයෙනි.

ගැහැනුන් කණ්ඩායම එක් වරම මහා හඬින් කෑ ගැසූහ. බිළිඳා වෙතින් මනුෂ්‍ය ලක්ෂණ වලට වඩා දිස් වුයේ අමනුෂ්‍ය ලක්ෂණ යි. ඔහුගේ හිස විශාල ව පෙනුණේ සිරුර අසාමාන්‍ය ලෙස කෘශව තිබුණු බැවිණි. මෙතුවක් කල් ඔහු තම මහපටඇඟිල්ල උරමින් සිට තිබුණත් ඒ වෙද්දී එය ඉදිමී, ඔහුගේ කුඩා මුවට ඇතුළු කිරීමට නොහැකි තරමට විශාල වී තිබිණි. මේ හැම නිසා බිළිඳාගේ පෙනුම බියකරු දසුනක් වූ අතර මිකාලි පවා බියෙන් පසු බෑවේය.

“දේව මෑණියන් ට ඔප්පු වෙච්චාවේ!” එක් වයසක ගැහැනියක් කෑ ගැසුවා ය. “මේ නම් පිසාචයෙක්, ඇත්තම පිසාචයෙක්.. මට නම් කිරි තිබුණත් මූට දෙන්න හිත හයිය නැති වේවි.”

“මේ තමයි යක්ෂයා,” ගැහැනියක් කුරුසයේ ලකුණ අඳිමින් කීවාය. “හැබෑ තුර්කි පුතෙක්!”

“මේ යක්ෂයාම තමයි!” තවත් මහලු ගැහැනියක් කෑ ගසන්නට විය. “පලයන් යන්න මෙතැනින් කරුමක්කාරයා, ආයෙත් මේ පළාතේ ආවොත් බලාගෙනයි! උඹලා නිසා අවාසනාව අපේ පස්සෙනුත් එනවා!” ඈ මිකාලි වෙතට හැරී දොස් පැවරුවා ය.

රැස් ව සිටි සියලු දෙනා එක්ව තර්ජනය කරමින්, බැණ වදිමින් මිකාලි ව එතැනින් එළවා දැමූහ. දෑසේ කඳුළු පුරවාගෙන, කුසගින්නෙන් හඬන බිළිඳා කරපින්නාගෙන ඔහු එතැනින් නික්මුණේය.

ඉතින් තවත් කළ හැකි දෙයක් නොවූ අතර දරුවා හාමත් ව මිය යන්නට නියමිත ව තිබිණි. මිකාලි ට මහත් තනිකමක් සහ අසරණ බවක් දැනෙන්නට විය. කඳවුරේ මිනිසුන් කියූ පරිදි තමා මේ ඔසවාගෙන යන්නේ යක්ෂයා යැයි සිතද්දී ඔහුගේ සිරුර කිළිපොලා ගියේය. මඩුවක හෙවනකට ගිය ඔහු එතැන බිම හිඳ ගත්තේය. හාත්පස බෙහෙවින් උණුසුම් විය. ඔහු වටා දෑස මානයේ දිස් වූයේ කැලි කසලින් පිරුණු මුඩු බිමකි. මධ්‍යහ්නය හඟවමින් කොතැනක හෝ ඝණ්ඨාවක් හැඬවිණි. පෙර දිනයේ පටන් තමන් කිසිවක් ආහාරයට නොගත් බව ඒ හඬ ඔහුට සිහිපත් කළේය. ඉතින් ඔහුට මාවත් ඔස්සේ යමින්, අවන්හල් වල එළිමහන් මේස අවට හොරගල් අහුලමින්, පිඟන්වල ඉතුරු වූ පාන් වාටි සොරකම් කරමින්, නොඑසේ නම් දඩාවතේ යන බල්ලන් පවා ඉතුරු කර ගිය කෑම සොයමින්, කුණු බක්කි පෙරළමින් කුසගින්න නිවාගන්නට සිදු වනු ඇත. මිකාලිට හදිසියේම ඉදිරියේදී ගෙවෙන්නට නියමිත ජීවිතයේ මහත් කාලකණ්නි සහ බියකරු බවක් දැනුණු බැවින් ඔහු තම මුහුණ දෑතේ හොවාගෙන වැළපෙන්නට විය.

ටික වෙලාවකට පසු ඔහු හිස ඔසවා බලද්දී තමන් ඉදිරියේ, තමා දෙස බලාගත්වනම මිනිසෙකු සිටිනු දුටුවේය. ඒ, කඳවුර වෙත කඩදාසියෙන් තැනූ විවිධ විසිතුරු භාණ්ඩ විකිණීමට පැමිණෙන චීන මිනිසා බව ඔහු හැඳින්නේය. කිසිවකු මේ මිනිසා විකිණූ භාණ්ඩ මිළදී නොගත් අතර ඔහුගේ සමේ පාටටත් කුඩා දෑසටත් ඔවුහු ඔච්චම් කළහ. කඳවුරේ කුඩා දරුවන් ඔහු පසුපස පැන්නුවේ “චීනා.. චීනා.. ගඳම ගඳයි..” යැයි තාලයට කියමිනි.

චීන මිනිසා තමන් දෙස මෘදු බැල්මක් හෙලා කතාකරන්නට මෙන් දෙතොල් සොලවන බව මිකාලි දුටුවේය. අන්තිමේදී ඔහු කුලෑටිව මෙසේ කීය. “අඬන්න එපා කොල්ලෝ.., මාත් එක්ක එන්න.”

මිකාලි ඊට පිළිතුරැ දුන්නේ හිස සලා ප්‍රතික්ෂේප කිරීමෙනි. ඔහුට අවශ්‍ය වූයේ එතැනින් පලා යන්නටයි. චීන මිනිසුන්ගේ කෘර ක්‍රියා ගැන කතන්දර ඔහු ඇති තරම් අසා තිබිණි. ඔවුන් යුදෙව්වන් පරිද්දෙන්ම, ක්‍රිස්තියානු දරුවන් සොරාගෙන ඔවුන්ව මරා ලේ බොන බවට ආරංචියක් සරණාගත කඳවුරේ පැතිරී තිබිණි.

නමුත් ඒ මිනිසා එතැනින් ඉවත් වූයේ නැත. අන්තිමේදී මිකාලි ඔහු පසුපස ගියේ වෙන කළ හැකි දෙයක් ඔහුට කල්පනා නොවුණු බැවිණි. තමන්ට මීට වැඩියෙන් සිදුවිය හැකි විපත කුමක්ද? මෙසේ ඇවිද යන අතරේදී දුර්වල ව උන් මිකාලි බිළිඳා සමඟම ඇද වැටෙන්නටත් ගිය නමුත් චීන මිනිසා වහා පැමිණ ඔහුගෙන් බිළිඳාව ගෙන කරුණාවෙන් තුරුළු කරගත්තේය.

හිස් ඉඩම් කිහිපයක්ම තරණය කළ පසු ඔවුහු කුඩා වීදියකට එළැඹුනහ. මෙය ඔස්සේ ගිය විට කුඩා ගෙවත්තකින් වටවූ ලීයෙන් තැනු නිවසක් දිස් විය. නිවස ඉදිරිපස නතර වූ මිනිසා දෙවරක් අත්පුඩි ගැසුවේය. නිවස තුළින් අඩි ශබ්දයක් ඇසුණු අතර දොර විවර කළේ ඉතා කුඩා සිරුරකින් යුතු කාන්තාවකි. පිරිමි දෙදෙනා දුටු විට ඇගේ මුහුණ විලියෙන් රතු වූවත් ඈ සතුටු සිනාවක් පා, මඳක් නැමී ආචාර කළාය. මිකාලි දොරකඩ තාවර වෙමින් නැවතී සිටිනු දුටු චීන මිනිසා “බය වෙන්න එපා, ඇතුළට එන්න, මේ මගේ බිරිඳ” යැයි කීවේය.

මිකාලි නිවස තුළට ගිය විට එය තරමක් විශාල කාමරයක් බව නිරීක්ෂණය කළේය. එය මැදින් කඩදාසි පැලැල්ලකින් දෙකොටසකට බෙදා තිබිණි. ඉතාම පිරිසිදුව, පිළිවෙලට තිබුණු ඒ කාමරයෙන් දුගී බවේ ලකුණු ද දිස් විය. කාමරයේ කෙළවරක වේවැල් තොටිල්ලක් තිබිණි.

“මේ මගේ දරුවා” කාන්තාව පැවසුවේ ඔවුන් වෙත සිනා මුසුව හිස ඇළ කරමිනි. “එයා තාම පුංචියි, හැබැයි හරි ලස්සනයි. එන්න බලන්න”

මිකාලි තොටිල්ල වෙත ගොස් නිහඬව ම ඒ දසුන විඳින්නට විය. අලුත උපන් පුෂ්ටිමත් ළදරුවෙකු නිස්කාංසුවේ එහි නිදමින් පසුවිය. රන් පැහැති බ්‍රොකේඩ් රෙදි කඩකින් ඔහුව ආවරණය කර තිබුණෙන් ඔහුව පෙනුණේ කුඩා රජෙකු විලසිනි.

සැමියා බිරිඳට හඬ ගසා පිදුරු වලින් වියන ලද පැදුරක් මත වාඩිවන ලෙසට ඇයට සන් කළේය. ඉනික්බිති ඔහු වදනකුදු නොදොඩා හාමත් වූ ළදරුවා ව ඇයගේ උකුලෙන් තැබුවේ ඇය ඉදිරියේ නැමී ආචාර කරමිනි. පුදුමයෙන් දරුවා වෙත නැඹුරු වූ කාන්තාව ඔහුව ආවරණය කර තිබුණු රෙදි කඩ ඉවත් කළාය. ඇට සැකිල්ලක් මෙන් දිස් වූ ඔහු දුටු විට ඇයගෙන් නික්මුණේ අනුකම්පාවෙන් පිරි හඬකි. ඈ දරුවා තම හදට තුරුළු කරගත්තේ තන පුඩුව ඔහු වෙත පාමිනි. ඉනික්බිති මඳක් ලජ්ජාවෙන් මෙන් ඈ තම පිරුණු පියයුරත්, එහි එල්ලී පෙරේතකමින් කිරි උරන ළදරුවාත් ආවරණය වන පරිදි තම ගවොම සකසා ගත්තාය.

පරිවර්තනය - හෙල්මලී ගුණතිලක

Translation of the short story ‘Maternity’ by Lilika Narkos

Image generated by AI

ආදරණීය සීයේ

නව හැවිරිදි වන්කා ශුකොව් මීට තෙමසකට පෙර සපතේරුවකු වන අල්යාකින් වෙත වැඩ පුහුණුවීමට යොදවන ලදී. නත්තලට පෙර දින රාත්‍රියේ ඔහු නින්දට නොගොස්  හාම්පුතා ත් ඔහුගේ බිරිඳත් අනෙත් සේවකයන් සමඟ දේව මෙහෙයට යනතුරු බලා සිටියේය. ඉනික්බිති ඔහු තම හාම්පුතාගේ අල්මාරියෙන් තීන්ත කූඩුවක් සහ මළ කෑ තුඩක් සහිත තීන්ත පෑනක් පිටතට ගෙන, පොඩි වුණු කඩදාසි කැබැල්ලක් තමන් ඉදිරියේ දිග හැරීය. ලිවීම ඇරඹීමට පෙර, වන්කා කුටියේ දොර සහ කවුළු වෙතත් පාවහන් තැනීමට ගන්නා අච්චු සහිත අඳුරු රාක්ක වෙතත් කිහිප වරක් බිය මුසු බැලුම් හෙලා සොවින් බර සුසුමක් හෙලුවේය. ඉනික්බිති බංකුව මත කඩදාසිය ඇතිරූ ඔහු, ඒ අසලින් දණ ගසාගෙන ලියන්නට විය.

“ආදරණීය සීයා, කොන්ස්ටන්ටින් මාකරිච්,” ඔහු ලිවීය. “ඔබට ලියුමක් ලියන්නට මට සිතුණා. ඔබට සුබ නත්තලක් වේවා. ඒ වගේම ඔබට දෙවියන් වහන්සේගෙන් යහපත් දේ ම ලැබේවා. අම්මාත් තාත්තාත් නැති මට ඉන්නේ ඔබ විතරයි.”

තම ඉටිපන්දමේ ආලෝකය වැටී කුටියේ කෙළවරක වූ ප්‍රතිමාව දිලිසෙන අයුරු බලා සිටි වන්කා තම සීයා ගැන කල්පනා කරන්නට විය. තම සීයා වන කොන්ස්ටන්ටින් මාකරිච්, ශිවාරෙව් නම් ප්‍රභූ පවුලකට අයත් වත්තක රාත්‍රී මුරකරු ලෙස සේවය කළේය. කුඩා සිරුරකින් හෙබි හැටපස් හැවිරිදි මහල්ලෙකු වූවත් සීයා අපූරු කාර්යශූර අයෙකු විය. ඔහුට තිබුණේ මත් දෑසක් සහ නිරතුරු සිනාවෙන් පිරුණු මුවකි. දිවා කාලයට ඔහු එක්කෝ මෙහෙකරුවන් වෙනුවෙන් වෙන් වූ මුළුතැන්ගෙහි නිදා ගත්තේය. නොඑසේ නම් එහි කෝකියන් සමඟ විහිලු තහළු කරමින් පසු වූයේය. රාත්‍රී කාලයේදී බැටළු සමින් තැනූ කබා කිහිපයක් පොරොවාගෙන ඔහු ගෙඋයන වටා ඇවිද්දේ තම අත වූ කුඩා ලී මිටියෙන් ඒ මේ අතට තට්ටු දමමිනි. ‘කෂ්ටන්කා’ නම් මහලු බල්ලාත්, මුගටියකු වැනි දිගටි හැඩරුව නිසා ‘ඊල්’ නම ලද බල්ලාත් තම හිස් පහත් කරගෙන ඔහු පසුපස ඇවිද ගියහ. ඊල්, අනවශ්‍ය තරමට ආචාරශීලී බවක් සහ සුරතලයක් දැක්වූ සතෙකු විය. ඔහු ආගන්තුකයන්ටද තම ස්වාමියාටද දැක්වූයේ එක සමාන කරුණාවන්ත බවකි. නමුත් ඌ තරමක අපකීර්තියකට ලක් වූවෙකි. උගේ යටහත්පහත් බවට යටින් තිබුණේ අතිශය කපටිකමකි. ඉඳහිට රහසින් රිංගා විත් කාගේ හෝ විලුඹ සපා කන්නට, ගබඩා කාමරයකට රිංගන්නට නොඑසේ නම් ගැමි ගෙවත්තකින් කිකිළියක් සොරා කන්නට ඌට වඩා වෙනත් හපනෙකු නොවීය. කිහිප වතාවක්ම උගේ පසුපස ගාත් ගැලවී යන්නට තරම් අනතුරු සිදු වී,  දෙවතාවක් පමණ ඌ ව එල්ලනු ලැබී තිබිණි. මීට අමතරව හැම සතියකම පාහේ සිරුර අඩපණ වනතුරු ඌ ගුටිකා ද තිබුණු නමුත් මේ කිනම් ව්‍යසනය වූවත් ඌ ඊළඟ දවසේත් නැවත උද්යෝගීමත්ව පෙනී සිටීමට සමත් විය.

තේ තම සීයා ගේට්ටුව අසල සිටගෙන, දෑස් කුඩා කරමින්, පල්ලියේ රතු පැහැති කවුළු දෙස බලමින්, තම ෆෙල්ට් බූට් සපත්තු වල අඩි හප්පමින්, මෙහෙකරුවන් සමඟ විහිලු තහළු කරමින් පසුවන අයුරු වන්කාට මැවී පෙනුණි. ඔහුගේ කුඩා ලී මිටිය බඳ පටියෙන් එල්ලෙමිනි. සීතල නිසා තම දෑත් අතුල්ලමින්, වරෙක මෙහෙකාර කෙල්ලද, තවත් වරෙක කෝකි කාන්තාව ද කොනිත්තමින් ඔහු සිනාසේ. 

“දුම්කුඩු ටිකක් ඕන ද?” කාන්තාවන්ට ඔහු තම දුම්කුඩු පෙට්ටිය පායි. 

කාන්තාවන් දුම්කුඩු උරා කිඹුහුම් හරිද්දී සීයා මහත් සේ විනෝදයට පත් ව සිනාසෙමින් කෑ ගසයි. 

“ඔය නහයවල් හීතලට ගල් ගැහිලා තියෙන්නේ, ඒවා ගලවලා අරිමු!”

ඔහු බල්ලන්ටද දුම්කුඩු පායි. කෂ්ටන්කා කිඹුහුම් ඇර, තම හිස ගස්සා උරණ වී ඉවතට යයි. ඊල් නම් තම ආචාරශීලී බව නිසා කිඹුහුම් නොඇරියත්, තම වලිගය වනන්නේ ය. කාලගුණයෙහි සුන්දර බවට අමතර ව වාතය නැවුම් ව, පාරදෘශ්‍ය ව පවතින බවක් දැනේ. රාත්‍රිය අඳුරු වුවත් නිවෙස්වල සුදු පැහැති පියසි, දුම් කවුළු වලින් පිටවෙන දුම් කැරළි, තුහින වැටීමෙන් රිදී පැහැ ගැන්වුණු ගස්, හිම කණ්ඩි ආදියෙන් යුතු මුළු ගම්මානයම ඒ උස් බිමට දිස් වේ. මුළු අහසම ප්‍රීතියෙන් දිදුලන තරු වලින් පිරී ඇති අතර ක්ෂීරපථය, හිමෙන් ඔප දමන ලද කලක මෙන් පැහැදිලිව දිස් වේ.  

වන්කා සුසුමක් හෙලා, පෑන තීන්තයේ ඔබා නැවතත් ලියන්නට ගත්තේය. 

“ඊයේ මම හොඳ බැනුමක් ඇහුවා. මෙයාලගේ පොඩි එකාව තොටිල්ලේ පද්දමින් ඉන්දැද්දී මට නින්ද ගිය නිසා ලොකු මහත්තයා මගේ කොණ්ඩයෙන් ඇදලා අරගෙන, බූට්ස් දිග අරින්න ගන්න පොල්ලකින් මට ගැහුවා. ඒ වගේම ගිය සතියේ ලොකු නෝනා මට හෙරින්ග් මාලුවෙක් සුද්ද කරන්න කිව්වාම මම උගේ වලිගෙ පැත්තෙන් සුද්ද කරන්න පටන් ගත්තා කියලා නෝනා මාළුවා මගේ මූණේ ඇතිල්ලුවා. මෙතැන වැඩකරන මිනිස්සු මාව විහිලුවකට අරන් තියෙන්නේ. එයාලා මාව වොඩ්කා ගේන්න තැබෑරුමට යවනවා. ලොකු මහත්තයාගේ පිපිඤ්ඤා හොරකම් කරන්න යවනවා. ඉතින් ඊටපස්සේ ලොකු මහත්තයා මට අතට අහුවුණු දෙයින් ගහනවා. ඒ වගේම සීයේ මෙහෙ කන්න කිසි දෙයක් නැහැ. උදේට එයාලා මට පාන් දෙනවා, දවල්ට කැඳ, රෑට ආයෙත් පාන්. තේ, සුප් එහෙම තිබුණොත් නෝනා යි මහත්තයයි ඒවා ඔක්කොම ගිලලා දානවා. මම නිදාගන්නේ කොරිඩෝවේ, මේ කාලකණ්නි පොඩි එකා අඬන සැරයක් ගානේ මම තොටිල්ල පද්දන්න ඕන නිසා මට නින්දක් නැහැ. අනේ සීයා මට අනුකම්පා කරලා මාව මෙහෙන් ගමට අරගෙන යන්න. මට මේක ඉවසන්න බැහැ. මම සීයාගේ කකුල් දෙක අල්ලලා වැඳලා කියන්නම්, සීයා වෙනුවෙන් මම සදාකාලිකව දෙවියන්ට යාඥා කරන්නම්, මාව මෙහෙන් අරගෙන ගියේ නැත්නම් මාව මැරිලා යාවි.”

වන්කාගේ දෙතොල් වෙව්ලන්නට විය. දැලි වැකුණු සුරතින් තම දෑස පිස දැමූ ඔහු ඉකියක් මැඩ ගත්තේය. 

“මම සීයාගේ දුම්කුඩු කොටලා දෙන්නම්,” ඔහු තවදුරටත් ලියන්නට විය. “මම ඔයා වෙනුවෙන් යාඥා කරන්නම්. මම වැරද්දක් කළොත් සීයාට පුළුවන් සීඩෝර් ගේ එළුවාට වගේ මට තලන්න. මට රස්සාවක් නැතිව හරියන්නේ නැහැ කියලා සීයාට හිතෙනවා නම් මම ගබඩා කාරයාගෙන්  බැගෑපත් වෙලා ඉල්ලන්නම් එයාගේ බූට්ස් සපත්තු පිරිසිදු කරන්න මට ඉඩ දෙන්න කියලා. එහෙම නැත්නම් මම ෆෙද්කා වෙනුවට එඬේර රස්සාවට යන්නම්. අනේ සීයේ, මෙහෙ කිසිම ජීවිතයක් නැහැ, මට මේක ඉවසන්න බැහැ. මට මෙහෙන් පැනලා ගමට එන්න උවමනා උනත් මට ඒ ගමනට දාන්න බූට්ස් නැහැ, මාව මඟදී සීතලට ගල් වෙයි කියලා මට බයයි. මම ලොකු වුණාම සීයාව බලාගන්න පොරොන්දු වෙනවා, කිසි කෙනෙකුට සීයාට කරදර කරන්න ඉඩ දෙන්නේ නැහැ. සීයා ස්වර්ගස්ථ වුණාම මම දැන් අම්මාගේ ආත්මය වෙනුවෙන් යාඥා කරනවා වගේම සීයා වෙනුවෙනුත් යාඥා කරන්නම්. 

මොස්කව් කියන්නේ ලොකු නගරයක්. බැලූ බැලූ අත තියෙන්නේ ලොකු මහත්තුරුන්ගේ ගෙවල්. ඒ වගේම හැමතැනම අශ්වයෝ ඉන්නවා, හැබැයි බැටළුවෝ නම් නැහැ. මෙහෙ ඉන්න බල්ලෝ නපුරුත් නැහැ. මෙහෙ කොල්ලෝ රංචුව කිසි කෙනෙකුට පල්ලියේ ගීතිකා කණ්ඩායමට එකතු වෙන්න ඉඩ දෙන්නේ නැහැ. මේ පළාතේ කඩවල ඕන මාලුවෙක් අල්ලන්න ගැලපෙන බිලී කොකු විකුණන්න තියෙනවා. ඒවා බොහොම හොඳ මට්ටමේ ඒවා, රාත්තල් හතලිහක මාලුවෙක් උනත් ඒවායින් අල්ලන්න පුළුවන්. මම දැකලා තියෙනවා සමහර කඩවල තුවක්කු පවා විකුණන්න තියෙනවා. ඒවා මෙහෙ ලොකු මහත්තයාගේ ළඟ තියෙන තුවක්කු වගෙයි, ඒ නිසා ඒවා එකක් රූබල් සීයක් තරම් මිළ වුණත් මම පුදුම වෙන්නේ නැහැ. මෙහෙ මස් කඩ වල කැලෑ කුකුළෝ, හාවෝ, මාළු එහෙම විකුණන්න තියෙනවා, ඒත් ඒ සත්තු දඩයම් කළේ කොහෙන්ද කියලා කවුරුවත් කියන්නේ නැහැ.

අනේ සීයේ, මහා මන්දිරයේ නත්තල් ගහ සැරසුවාම මට රත්තරන් පාට ගෑව වෝල්නට් එකක් අරන් තියාගන්නවාද? ඒක මගේ කොළ පාට පෙට්ටගමට දාලා තියන්න. ඔල්ගා ඉන්ත්යවේනා පුංචි නෝනාට කියන්න ඒක වන්කා ට කියලා.”

හැඬුම්බර සුසුමක් හෙලූ වන්කා නැවතත් කවුළුවෙන් එපිටට නෙත් යොමු කළේය. හැම වසරකම සීයා තම හාම්පුතා වෙනුවෙන් නත්තල් ගසක් සොයන්නට කැළයට යන අයුරුත් ඒ ගමනට තමන් එකතු වන අයුරුත් ඔහුට සිහි විය. එය කෙතරම් සුන්දර කාලයක්ද! ඒ ගමන් වලදී වනය හිම පතනයෙන් ගුම් දුන් අයුරු, සීයා උගුර පෑදු අයුරු සහ තමන්ගේ සිනා හඬ පවා වන්කා ට ඇසෙනවා සේ විය. තෝරාගත් නත්තල් ගස කපා බිම හෙලීමට පෙර සීයා තම දුම් පයිප්පය උරා, දුම්කුඩු බිඳක් ආශ්වාස කර සීතලෙන් ගල් ව සිටි වන්කා ට  සිනාසෙන්නේය. තුහිනයෙන් වැසුණු තරුණ දේවදාර ගස් සීරුවෙන් සිටින්නේ කපා දැමීමට තෝරාගනු ලබන්නේ තමන්ගේ කවරෙකුදැයි සිතමින් මෙනි. බැලූ බැලූ අත හාවුන් හිම කණ්ඩිවලට ඉහළින් පැන දුවනු පෙනුණේ  ඊතල මෙනි. “ඕකාව අල්ලපන්.. අල්ලපන්.. ආ වලිග කොට යක්ෂ පැටව්!” ඒ වෙලාවට සීයාට මෙසේ කෑ නොගසා සිටින්නට නොහැකි විය. 

නත්තල් ගස කපා ගත් පසු සීයා එය බිම දිගේ ඇදගෙන මන්දිරය වෙතට ගෙනගොස් ඉනික්බිති එය සැරසුවේය.ඒ නිවැසියන් අතරින් වන්කා ගේ ප්‍රියතම සාමාජිකාව වූ ඔල්ගා ඉන්ත්යවේනා ට වසරේ කලබලම කාලය එයයි. වන්කා ගේ මව වන පෙලගේයා මිය යන්නට පෙර, ඈ මන්දිරයේ මෙහෙකාරියක්ව රැකියාව කරද්දී ඔල්ගා වන්කාට නෙක රසකැවිලි දුන්නාය. එමෙන්ම ඈ අලස කම මකාගන්නට ඔහුට ලියන්නට, කියවන්නටත්, සියයට ගණන් කරන්නටත්, නටන්නටත් ඉගැන්වූවාය. පෙලගේයා අන්ත්‍රා වූ පසු වන්කා තම සීයා සමඟ ජීවත් වීමට මෙහෙකරුවන්ගේ මුළුතැන්ගෙය වෙතත් ඉන් ටික කලකට පසු මොස්කව් හි සපතේරුවාගේ නිවසටත් මාරු කෙරිණි.

“අනේ සීයේ කොහොම හරි එන්න,” වන්කා දිගටම ලිපිය ලියන්නට විය. “දෙවියන්ගේ නාමෙට මාව මෙතැනින් ගලවා ගන්න. මම වගේ අසරණ අනාථ දරුවෙකුට අනුකම්පා කරන්න. මෙහෙ හැම කෙනෙක්ම මට කරදර කරනවා, මම හැම තිස්සෙම බඩගින්නේ ඉන්නේ, මට පුදුම දුකක් දැනෙන්නේ, මට නිතරම ඇඬෙනවා. ලඟදි දවසක් ලොකු මහත්තයා ගහද්දි මාව බිම ඇදගෙන වැටුණා. මගේ ජීවිතය බල්ලෙකුගේ ජීවිතේටත් අන්තයි… 

සීයේ අල්යෝනාවත්, එකැස් යෙගෝකාවත්, අශ්ව කරත්තකාරයාත් මම මතක් කළා කියන්න. සීයේ මගේ සර්පිනාව කාටවත් දෙන්න එපා. මම නවතිනවා, ඔබේ මුණුබුරා ඉවාන් ශුකොව්. අනේ සීයේ ඉක්මණින් එන්න.”

වන්කා තම ලිපිය ලියූ කඩදාසිය දෙවරක් නවා, පෙර දිනයේදී කොපෙක් එකක් දී මිළදී ගත් ලියුම් කවරයට බහාලූයේය. මඳක් කල්පනා කළ ඔහු පෑන තීන්ත කූඩුවේ ඔබා ලිපිනය ලියන්නට විය. 

ගමේ ඉන්න සීයාට

ඉනික්බිති ඔහු හිස කසමින් මඳක් කල්පනා කර ඊට මෙලෙස එකතු කළේය. 

කොන්ස්ටන්ටින් මාකරිච්

බාධාවකින් තොරව තම ලිපිය ලියාගැනීමට හැකි වීම ගැන සතුටු වූ වන්කා, තම තොප්පිය හිස ලාගෙන, කබාය පළඳින්නට වත් තාවර නොවී, කමිසය පිටින්ම වීදියට දිව ගියේය. 

පෙර දිනයේදී ඔහු මස් වෙළඳ සැලේ සේවකයන්ගෙන් තැපෑල ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය විමසා තිබිණි. ලියුම් පෙට්ටි වලට දමන ලද ලියුම්, බේබදු අසරුවන් එළවනු ලබන, සීනු සවිකරන ලද තැපැල් අස් රිය මඟින් ලෝකය පුරාවට රැගෙන යන බව ඔවුහු කීහ. වන්කා කිට්ටුවෙන්ම තිබුණු ලියුම් පෙට්ටිය වෙතට ගොස් එහි විවරය තුළින් තම වටිනා ලියමන ඇතුල් කළේය. 

ඉන් පැයක් ගතවෙද්දී, මිහිරි බලාපොරොත්තු හද පොදි බැඳගෙන ඔහු නිදන්නට විය. ඔහු සිහිනෙන් දුටුවේ ඔහුගේ සීයාවයි. සීයා ගිනි උදුන අසල හිඳගෙන දෙපා පද්දමින් තමන්ගේ ලියමන කියවනවා ඔහු දුටුවේය. සීයාගේ දෙපා අසල, තම වලිගය වනමින් ඊල් වැතිර සිටියේය. 

පරිවර්තනය- හෙල්මලී ගුණතිලක 

Translation of the short story ‘Vanka’ by Anton Chekov

සිසිල සඟරාව - ජූලි 2025 කලාපය 

(සිසිල සඟරාව ඕස්ට්‍රේලියාවේ, නිව් සවුත් වේල්ස් හි සිංහල සංස්කෘතික හමුවේ ලේඛක සංසදයේ ප්‍රකාශනයකි)

Image generated by Meta AI

පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මියගේ කොටියා

පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මියට කොටියෙකු මැරීමට නොතිත් ආශාවක් තිබිණි. මේ ආශාව හදිසියේ ඇතිවූවක් නම් නොවේ. එමෙන්ම ඉන්දියාවේ ජන සංඛ්‍යාවෙන් මිලියනයකට එහි සිටින රුදු සතුන් ගණන අඩු කර ඈ එහි පැමිණෙද්දීට වඩා ඉන් පිටවෙද්දී එහි සුරක්ෂිත බව වැඩි කර තබා යන්නට ඇයට අවශ්‍යතාවයක් තිබුණේ ද නැත. මේ අමුතු ආශාවට හේතු වූයේ ලූනා බිම්බර්ටන් මෑත දිනයක ඇල්ජීරියානු ගුවන් නියමුවෙකු සමඟ හැතැප්ම එකොළහක් ගුවන් යානයක ගමන් කර තිබීමත්, නොනවත්වාම ඒ ගැන විස්තර කීමත් ය. මෙවැනි උදම් ඇනීමක් යටපත් කළ හැකි වූයේ තමන්ම කොටියෙකු වෙඩි තැබීම, ඒ ගැන පුවත්පත්වල ඡායාරූප පල වීම සහ කොටි හමෙන් පලසක් ලබා ගැනීම වැනි කාරණා වලින් පමණක් බව පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය දැන සිටියාය. තම කර්සන් වීදියේ නිවසේ ලූනා බිම්බර්ටන් වෙනුවෙන් භෝජන සංග්‍රහයක් සූදානම් කරන අයුරුත්, එදින එහි සභාවේ කතාබහ කෙරෙද්දී බිම කොටි හම් පලස අතුරා තිබෙන අයුරුත් මේ වෙද්දී පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය සිතෙන් මවාගෙන අවසන් ව තිබිණි. මීට අමතරව කොටියාගේ නිය පහුරින් හාරිච්චියක් නිර්මාණය කිරීමට මෝස්තරයක් ඈ දැනටමත් සිතා තිබුණු අතර එය ලූනා බිම්බර්ටන්ගේ ඊළඟ උපන්දිනයට තෑගි දීම ඇගේ අදහස විය. සාමාන්‍යයෙන් ලෝකයේ සිදුවීම් තීරණය වූයේ කුසගින්නත්, ප්‍රේමයත් මත වූවත් පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මියගේ ලෝකයේ නම් ඇගේ ක්‍රියාවන් සහ අරමුණු මූලික වශයෙන් තීරණය වූයේ ලූනා බිම්බර්ටන් වෙත ඇගේ තිබුණු නොකැමැත්ත මතයි. 

පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මියට වාසි වන අයුරින් සියලු දේ පෙළගැස්වෙන්නට විය. වැඩි මහන්සියක් හෝ අවදානමක් රහිතව කොටියෙකු වෙඩි තැබීමේ අවස්ථාව වෙනුවෙන් ඈ රුපියල් දහසක මුදලක් ගෙවීමට කැමැත්ත පළ කර තිබිණි. වයස්ගත වීම නිසා ඇතිවූ දුර්වලකම් හේතුකොටගෙන වන සතුන් දඩයම් කිරීම නවතා අවට ගම්මානවල නිවෙස්හි ඇතිකරන සතුන් දඩයම් කිරීමට තෝරාගෙන තිබුණු කොටියෙකු ගැන ආරංචියක් ලැබුණේ මේ වකවානුවේදී ය. රුපියල් දහසක් ලැබීමේ පොරොන්දුව නිසා ඒ ගම්වැසියන්ගේ වාණිජමය සහ ක්‍රීඩාකාරී සහජාශය පිබිදී තිබිණි. මේ නිසා ඔවුන් දිවා රෑ නොබලා වනයේ මායිම් හි ගැමි දරුවන් රැඳවූයේ කොටියා තම ගොදුරු බිමින් ඈතට යාම වැළක්වීමටයි. මීට අමතරව මිළෙන් අඩු එළුවන් නොපරීක්ෂාකාරී ලෙසින් තැන තැන රඳවා තිබුණේ කොටියා ව තවදුරටත් ගම්මානය වෙතට ආකර්ෂණය කර ගැනීමේ අදහසිනි. නගරයේ නෝනා ගේ කොටි දඩයම් දිනයට පෙර වයෝවෘද්ධ බව නිසාම කොටියා මිය යයිද යන්න ගම්වැසියන්ගේ එකම ගැටලුව විය. ගැමි ගැහැනුන් කුඹුරු වැඩ කිරීමෙන් පසු කැලය මැද්දෙන් තම බිළිඳුන් වඩාගෙන ගමන් කරද්දී ගී ගැයීම නැවත්වූයේ ගරු කටයුතු ගව පට්ටි පහරන්නාගේ නින්ද කැඩේවි යන බියෙනි. 

අන්තිමේදී වැදගත් දවස උදා විය. එය සඳ එළිය දිලිසුණු, වළාකුළු රහිත දිනයක් විය. ගසක් මත තැනූ වේදිකාවක පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මියත් ඇගේ පඩි ලබන සේවිකාවක් වන මෙබින් මෙනෙවියත් උක්කුටිකව වාඩි වී සිටියෝය. නියමිත දුරකින් වූ ගසක බැඳ තිබුණු එළුවා උපතින්ම තියුණු හඬක් හිමි වූ එකෙකු වූ අතර උගේ හඬ නිහඬ රාත්‍රියක තරමක් බිහිරි කොටියෙකුට වුව ඇහෙන මට්ටමේ විය. දඩයම් ක්‍රීඩාවේ යෙදෙන්නිය රයිෆලයක් සහ කාලය ගත කිරීමට කාඩ් කුට්ටමක් අතැතිව දඩයම පැමිණෙන තුරු බලා සිටියාය. 

“අපිට මොකක් හරි අනතුරක් වෙන්න පුලුවන්ද?” මෙබින් මෙනෙවිය විමසුවාය.

ඇත්ත වශයෙන්ම ඈ තුළ වන සත්ත්වයා ගැන බියක් නොතිබුණු අතර ඇයට මාරාන්තික බියක් තිබුණේ තමන්ට ගෙවන ලද ගාස්තුවට වඩා ක්ෂුද්‍ර හෝ සේවාවක් සැපයීම ගැනයි. 

“පිස්සුද?” පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය පිළිතුරු දුන්නාය. “මේ හොඳටම වයසක කොටියෙක්. ඌට උවමනා උනත් මේ තරම් උසකට පැනගන්න බැරිවෙයි.”

“කොටියා වයසයි නම් ඔයිට ලාබෙට ඔය වැඩේ කරගන්න තිබුණා කියලා මට හිතෙනවා. රුපියල් දාහක් කියන්නේ ලොකු ගාණක්නේ.”

කවර රටක කොයි වර්ගයක මුදලක් ගැනත් ලුවීසා මෙබින් දැක්වූයේ පරීක්ෂාකාරී ආකල්පයකි. ඇගේ උනන්දු සහගත මැදිහත් වීම නිසා මොස්කව් නගරයේ හෝටල් වලදී සන්තෝසම් ලෙස රූබල් අතුරුදන් වීම වැළකුණු අතර, ප්‍රංශයේදී අනුකම්පා විරහිත ඩැහැගැනීම් වලින් බේරෙන්නට ෆ්‍රෑන්ක් නෝට්ටු ඇගේ අතේ එල්ලිණි. කොටියා වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු වෙළඳපොල මිල ගැන ඇගේ ගණනය කිරීම් හදිසියේ නැවතුණේ අදාළ සත්ත්වයා හදිසියේම පෙනී සිටි බැවිනි. ගැට ගසා තිබුණු එළුවා දුටු සැණින් කොටියා බිමට පහත් වනු පෙනිණි. ඌ මෙසේ කළේ මුවා වීමේ අරමුණකට වඩා කඩා පනින්නට පෙර විවේකයක් ගැනීමේ අරමුණින සේ විය.

“මම හිතන්නේ ඌ අසනීපෙන්’ ලුවීසා මෙබින් හින්දි බසින් හඬ නඟා කීවේ යාබද ගසක උන් ගම්මුලාදෑනියාට ඇසෙන්නයි. 

“ෂ් ෂ් ..” පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය කීවාය. මේ මොහොතේ ම කොටියා හෙමි හෙමින් ගොදුර වෙත කිට්ටු වන්නට විය. 

“දැන්!.. දැන්!” මෙබින් මහත්මිය උද්යෝගයෙන් කෑ ගැසුවාය. “කොටියා එළුවාගේ ඇඟට පැනලා නැත්නම් අපි එළුවා වෙනුවෙන් ගෙවන්න ඕන නැහැ.” (ඇම සඳහා අයකිරීම වෙනම සිදුවිය.)

රයිෆලය මහා හඬක් නඟමින් පත්තු වූ අතර කොටියා පසෙකට පැන මරණයේ නිසොල්මන් බව පාමින් බිම වැතිරුණි. මොහොතින් උද්යෝගිමත් ගම් වැසියන් එහි රොක් වූ අතර ඔවුන්ගේ කෑ ගැසීම් වලින් මේ සතුටු ආරංචිය ගම්මානයට සැළ වී, එහි බෙර හඬ නැඟෙන්නත්, ප්‍රීති ඝෝෂා ඇසෙන්නත් විය. කර්සන් වීදියේ නිවසේ සැලසුම් කළ සාදය සැබෑ වෙමින් තිබුණු නිසා මේ ජය හඬ පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මියගේ සිත තුළ ද දෝංකාර දෙන්නට විය. 

එළුවා වෙඩිල්ලක් වැදීම නිසා මාරාන්තික තුවාල ලබා සිටි බව මුලින්ම දුටුවේ ලුවීසා මෙබින් ය. කොටියාගේ සිරුරේ රයිෆලය සිදු කළ කිසිම හපන්කමක් දක්නට තිබුණේ නැත. වෙඩිල්ල වැදී තිබුණේ වැරදි සතාට බවත්, වයස්ගත කොටියා මිය ගියේ වෙඩි හඬ නිසා ඇතිවූ හෘදයාබධයකින් බවත් අවසානයේදී නිගමනය විය. මේ සොයාගැනීමෙන් පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මියට යම් නොරිස්සීමක් ඇති වූවද ඈ මියගිය කොටියාගේ අයිතිකාරිය නිසාත්, රුපියල් දහස ලබාගැනීමට ගම්වැසියන් විශාල උනන්දුවක් දැක්වූ නිසාත්, ඈ විසින් කොටියා ව වෙඩි තබා මරණ ලද බව ප්‍රසිද්ධ කරන්නට එකඟතාවයක් ඇති විය. මෙබින් මෙනවිය වැටුප් ලබන සේවිකාවක් පමණක් වූ බැවින් ඈ ගැන වධ වීමක් සිදු වූයේ නැත. අවසානයේදී පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය ප්‍රීතිමත් මුහුණින් කැමරාවට මුහුණ දුන් අතර ඇගේ සේයාරූ ටෙක්සාස් සිට රුසියාව දක්වා පරාසයක පුවත්පත්වල පළ විය. ලූනා බිම්බර්ටන් නම් දෙසතියක්ම ගත වන තුරු පුවත් පතක් දෙස බැලීම පවා ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර කොටියාගේ නිය පහුරින් තැනූ හාරිච්චිය තෑගි ලැබූ විට ඊට ස්තූති කර පිළිතුරු යැව්වේ මැඩගත් ආවේගයෙනි. 

කොටි හමෙන් තැනු පලස කර්සන් වීදියේ නිවසේ සිට පළාතේ ප්‍රභූ මන්දිරය වෙත ගමන් කර ප්‍රභූවරුන් ගේ ප්‍රශංසාවට ලක් විය. මේ නිසා මන්දිරයේ පැවැත්වූ බාල් නැටුම වෙනුවෙන් පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය දඩයමට අධිපති ඩයනා දෙවඟන ලෙස සැරසී යාම ඉතා ගැලපෙන බව පිළිගැනිණි. ඇගේ මිතුරෙකු වන ක්ලොවිස් යෝජනා කළ ලෙස ඔවුන්ගේ මිතුරු කණ්ඩායමේ හැම කෙනෙකුම තමන් මෑතක දඩයම් කළ සතෙකුගේ ලොමින් සෑදුණු ඇඳුමක් ඇඳගෙන බාල් නැටුමට යාම නම් ඈ ප්‍රතික්ෂේප කළා ය. 

“එහෙම කළොත් හැබැයි මට නම් අත දරුවෙක් වගේ තමයි ඇඳගෙන යන්න වෙන්නේ,” ක්ලොවිස් පාපොච්චාරණය කළේය. “මොකද මට අඳින්න වෙන්නේ ළඟදී දඩයම් කළ හාවෙක්ගේ දෙන්නෙක්ගේ ලොමින් හැදුව පොඩි ඇඳුමක්.”

“ඇත්තටම සිද්ධ වුණු දේ දැනගත්තොත් නම් හැමෝම හරි විනෝදයට පත් වේවි නේද?” බාල් නැටුමට දින කීපයකට පසු ලුවීසා මෙබින් කීවාය.

“ඒ කියන්නේ මොකක්ද?” පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය ඉක්මණින් ඇසුවාය.

“නෑ ඉතින්, ඔයා එළුවා ට වෙඩි තියලා ඒකට බය වෙලා කොටියා මළා කියලා,” මෙබින් මෙනවිය කීවේ ප්‍රසන්න සිනාවකිනි.

“දැනගත්තත් කවුරුවත් විශ්වාස කරන එකක් නැහැ.” පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය කියද්දී ඇගේ මුහුණේ පැහැය වෙනස් විය.

“ලූනා බිම්බර්ටන් නම් විශ්වාස කරයි,” මෙබින් මෙනවිය කීවාය.

එය අසා පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මියගේ මුව කොළ පැහැය මුසු සුදුමැලි පාටක් විය. 

“ඔයා මගේ රහස එළි කරන්නේ නැහැනේ?” ඈ ඇසුවාය.

“ඩොර්කින්ග් කිට්ටුව මම සල්ලිවලට ගන්න කැමත්තක් තියෙන පොඩි බංගලාවක් තියෙනවා,” මාතෘකාවට අදාළ නැතිව මෙබින් මෙනවිය කියවාගෙන ගියාය. “හයසිය පනහක් දුන්නාම නිරවුල් අයිතිය ලැබෙනවා, සෑහෙන්න ලාබයි. එකම ප්‍රශ්නේ මගේ අතේ සල්ලි නැති එක.” 

----------------------

ලුවිසා මෙබින් ගේ අලංකාර බංගලාවට ඈ දුන් නම ‘වන සත්ත්ව පියස’යි. ගිම්හාන කාලයේදී එහි ගෙඋයනේ ටයිගර්-ලිලී මල් පිපී අලංකාර ව දිස් වෙද්දී ඊට ඇගේ මිතුරු මිතුරියන්ගේ විශ්මය ත් ප්‍රශංසාවත් හිමිවිය. 

“ලුවීසා කොහොම මේවා කරගන්නවාද මන්දා,” පොදු මතය එය විය. 

පැක්ල්ටයිඩ් මහත්මිය නම් නැවත සත්ත්ව දඩයමේ ගියේ නැත. 

“ඒකට යන අමතර වියදම් වැඩියි,” ඒ ගැන විමසන මිතුරියන්ට ඈ පිළිතුරු දුන්නාය.

පරිවර්තනය- හෙල්මලී ගුණතිලක 

Translation of the short story ‘Mrs Packletide’s Tiger’ by Saki 

සිසිල සඟරාව - ජුනි 2025 කලාපය 

(සිසිල සඟරාව ඕස්ට්‍රේලියාවේ, නිව් සවුත් වේල්ස් හි සිංහල සංස්කෘතික හමුවේ ලේඛක සංසදයේ ප්‍රකාශනයකි)

ආත්මාර්ථකාමී යෝධයා

 

හැම හවසකම පාසැල ඇරී නිවෙස් වෙත යන අතරතුරේදී ළමුන් පිරිස යෝධයාගේ උයනේ සෙල්ලම් කරන්නට පුරුදු ව සිටියහ. 

එය සිනිඳු තණකොළ පිරුණු විශාල සොඳුරු උයනක් විය. පොළොවේ තැන තැන තාරුකා වැනි මල් විසිර තිබිණි. වසන්ත කාලයට ලා රෝස පැහැති මල් පිපෙන, සරත් කාලයට රසවත් ඵල දරන පීච් ගස් දුසිමක් ද එහි එක කෙළවරක විය. ගස්වල අතු පතරින් ඇසුණු කුරුලු ගී හඬ කෙතරම් මිහිරි වී ද යත්, ළමුන් වරින් වර තමන්ගේ සෙල්ලම් නවතා ඊට සවන් දෙනු පෙනිණි. “අපි කොයිතරම් සතුටින් ද?” ඔවුහු නිතරම එකිනෙකාට කියා ගත් හ.

නමුත් දිනක් යෝධයා ආපසු පැමිණියේ ය. ඔහුගේ මිතුරු කෝනිෂ් රාක්ෂයා බලන්නට ගොස් සිටි ඔහු, එහි සත් වසරක් නවාතැන්ගෙන හිඳ තිබිණි. වසර හතක් ගතවෙද්දී කතාකරන්නට තිබුණු සියල්ලම කියා හමාර ව තිබුණු බැවින් යෝධයාට යළිත් තමන්ගේ මාලිගය වෙත යන්නට සිත් පහළ වී තිබිණි. ඔහු නැවත එද්දී කුඩා ළමුන් ඔහුගේ උයනේ සෙල්ලම් කරන අයුරු දුර තියාම ඔහුට පෙනිණි. 

“මෙතැන මොකද කරන්නේ?” ඔහු රළු හඬකින් කෑ ගසද්දී ළමෝ පලා ගියහ. 

“මගේ උයන, මගේම උයනයි" යෝධයා තමන්ටම කියාගත්තේ ය. “ඒ බව ඕනෑම කෙනෙකුට තේරෙනවා. මෙතැන සෙල්ලම් කරන්න පුළුවන් මට විතරයි, වෙන කාටවත් බැහැ"

උයන වටා උස් තාප්පයක් ඉදිකළ යෝධයා එහි දැන්වීමක් ද එල්වී ය.  

‘අනවසරයෙන් ඇතුල්වීම තහනම්’

ඔහු ඉතාමත් ආත්මාර්ථකාමී යෝධයෙකි. 

අසරණ ළමුන්ට සෙල්ලම් කරන්නට තැනක් අහිමි විය. ඔවුන් මහපාරේ සෙල්ලම් කරන්නට උත්සාහ කළත් එහි තිබුණු දූවිලිත් ගල් බොරළු ත් නිසා එය ඉතා අප්රසන්න විය. පාසැල නිම වූ පසු ඔවුහු උස තාප්පය අසලින් ගමන් කරමින් ඇතුළත ගෙවත්ත ගැන කතා කරන්නට පුරුදු වූහ. 

“අපි එහේ කොයිතරම් සතුටින් හිටියාද?" ඔවුහු එකිනෙකාට කියා ගත් හ. 

වසන්තය උදා වූ විට මල් පිපී, කුරුලු පැටවුන් ඉගිලෙමින් වටපිටාව ඉතා අලංකාරව තිබිණි. ඒත් ආත්මාර්ථකාමී යෝධයාගේ උයනේ පමණක් නොවෙනස් ව දක්නට ලැබුණේ ශීත කාලයයි. එහි ළමුන් නොසිටි නිසා කුරුල්ලන් ගී ගැයීමට වෙහෙසුණේ නැති අතර ගස් වලට මල් පුබුදුවන්නට අමතක විය. වරක් එක මලක් පොළොවෙන් හිස ඔසවද්දී යෝධයාගේ දැන්වීම් පුවරුව නෙත ගැටී, ළමුන් ගැන ඇති වූ මහත් අනුකම්පාවෙන් නැවතත් පොළොව යටට ගොස් නිදන්නට විය. මේ වෙනස ගැන සතුටු වූයේ හිම ත් තුහින ත් පමණි. ‘වසන්තයට මේ උයන අමතක වෙලා!’ ඔවුහු ප්රීති ඝෝෂා කළ හ. ‘දැන් අපිට අවුරුද්ද පුරාම මෙතැන ඉන්න පුළුවන්'. හිම ඇගේ විසල් ශ්වේත ලෝගුවෙන් උයනම වසා ගත් අතර තුහින උයනේ ගස් සියල්ලම රිදී පාටින් පාට කළේ ය. ඉනික්බිති ඔවුහු ඔවුන්ගේ මිතුරු උතුරු සුළඟට එහි නවතින්නට ඇරයුම් කළ හ. උණුහුම් ලොම් කබා ඇඟලාගෙන ආ උතුරු සුළඟ, දවස පුරාම ගෙරවිලි නඟමින් උයන වටා දිව යන්නටත්, මාළිගාවේ දුම් කවුළු කඩා දමන්නට උත්සාහ කරන්නටත් විය. “මේක බොහොම ලස්සන තැනක්" ඔහු කීය. “අපි හිම වැස්සටත් ඇවිල්ලා යන්න එන්න කියමු" ඉතින් ඒ ආරාධනාවෙන් උයනට පැමිණි හිම වැස්ස අළු පැහැති ඇඳුම් ආයිත්තම් ඇඟලා සිටි අතර ඔහුගේ හුස්මත් හිම මෙන් සීතල විය. හැම දවසකම පැය තුන හතරක් තිස්සේ මාළිගාවේ වහලය මත රැඟුම් පෑ ඔහු එහි උළු කැට විශාල ප්රමාණයක් බිඳ දැමුවේය.  

“මට තේරෙන්නේ නැහැ මේ සැරේ වසන්තය ඇයි මේ තරම් පරක්කු කියලා" තමන්ගේ සීතල අඳුරු උයන දෙස මාළිගාවේ කවුළුවකින් බලා සිටි ආත්මාර්ථකාමී යෝධයා තමන්ටම කියාගත්තේ ය. “ඉක්මණටම දේශගුණයේ වෙනසක් වුණොත් හොඳයි"

ඒත් වසන්තයවත්, ගිම්හානයවත් උයනට ආවේම නැත. සරත් කාලය අනෙත් හැම ගෙවත්තකටම රසවත් ඵල ලබාදුන්නත් යෝධයාට නම් කිසිවක් ම නොදුන්නේය. “ඔහු ආත්මාර්ථකාමී වැඩියි!’ සරත් කාලය ප්රකාශ කර තිබිණි. ඒනිසා යෝධයාගේ උයනේ හිම ත්, තුහින ත්, හිම වැස්ස ත්, උතුරු සුළඟ ත් පමණක් ගස් අතර රැඟුම් රඟමින් පසු වූහ. 

එක් උදෑසනක යෝධයා නිදි ඇඳේ හිඳිද්දී අපූරු සංගීතයක් කණ වැකිණි. එය කෙතරම් මිහිරි ද යත් ඔහුට මුලදී සිතුණේ රජතුමාගේ සංගීත කණ්ඩායම උයන අසලින් ගමන් කරනවා විය හැකි බවයි. ඒත් ඒ හඬ ඔහුගේ කවුළුව අසල ගී ගයමින් උන් පුංචි කුරුල්ලෙකුගේ බව ඔහු දුටුවේ පසුව ය. යෝධයා ට කලකින් කුරුලු ගීයක් ඇසී නොතිබුණු නිසා එය ලොව ඇති මිහිරිම තනුව බව ඔහුට සිතිණි. එවිටම වහල මත හිම වැස්සේ දැඟලුම නැවතුණු අතර උතුරු සුලඟේ ගෙරවිල්ලද අඩු විය. කවුළුව අතරින් මන පිනවන මල් සුවඳක්ද ගලා එන්නට විය. “වසන්තය ඇවිල්ලා වගේ!” යැයි කෑගසමින් යෝධයා ඇඳෙන් බිමට පැන කවුළුවෙන් එබී බැලුවේ ය. 

ඔහු දුටුවේ කුමක් ද?

තාප්පයේ සිදුරකින් ළමුන් උයනට රහසින් ඇතුළු වී තිබිණි. ඔවුන් සිටියේ ගස් වල අතුපතර වාඩිගෙන ය. බැලු බැලූ අත හැම ගසකම කුඩා දරුවෙක් විය. ළමුන් ආපසු පැමිණීම ගැන ගස් කොයිතරම් සතුටු වී ද යත් ඒවා තම අතු මලින් පුරවා තාලයට සොලවමින් විය. කුරුල්ලන් ප්රමෝදයෙන් ගී ගයමින් පියාඹමින් සිටි අතර  මල් තණ බිස්සෙන්  හිස්  ඔසවා සිනාසෙමින් පසු විය. එහෙත් මේ සොඳුරු දසුන් පිරි උයනේ එක් කෙළවරක පමණක් ශීත කාලය තවමත් පෙනෙන්නට තිබිණි. උයනේ ඈත මුල්ලක කුඩා දරුවෙක් ගසකට නැග ගනු නොහැකිව හඬමින් පසු විය. “නගින්න දරුවෝ නගින්න!’ යැයි උනන්දු කරමින් ගස තම අතු පහත් කළ නමුත් දරුවා ඊට නගින්නට කුඩා වැඩි බවක් පෙනුණි. 

මෙය බලා සිටි යෝධයාගේ පපුව උණු විය. “මම කොයිතරම් ආත්මාර්ථකාමී විදිහටද වැඩ කරලා තියෙන්නේ" ඔහු කීය. “දැන් මම දන්නවා ඇයි වසන්තය මගේ උයනට ආවේ නැත්තේ ඇයි කියලා. මම අර පුංචි දරුවා ව ගහ මුදුනින් තියනවා. ඊටපස්සේ තාප්පය කඩා දානවා. මගේ උයන හැමදාටම පුංචි ළමයින්ට සෙල්ලම් උයනක් වෙන්න ඕන” ඔහු මෙතක් කල් කළ දේ ගැන ඔහුට මහත් පසු තැවිල්ලක් දැනෙමින් තිබිණි. 

ඉතින් ඔහු හෙමින් සීරුවේ මාළිගාවේ බිම් මහලට ගොස් එහි ඉදිරිපස දොර විවර කර උයනට පා තැබුවේය. ඒත් ඔහු ව දුටු සැණින් උයනේ සෙල්ලම් කරමින් සිටි ළමුන් රංචුවම බියෙන් පැන දිවූහ. ඒ සමඟම උයන යළි වරක් ශීත කාලයේ ගිලුනි. උයනේ කෙළවර හඬමින් සිටි පුංචි දරුවා පමණක් උයනෙන් පලා නොගියේ ඔහුගේ දෑසේ පිරී තිබුණු කඳුළු නිසා ඔහු යෝධයාව නොදුටු හෙයිනි. යෝධයා හෙමින් සීරුවේ ඔහු ළඟට ගොස් ඔහුව ඔසවා ගසේ අත්තක් මතින් තැබුවේය. එසැණින් ගස පුරා මල් පිරී ඉතිරුණු අතර කුරුල්ලන් ගී ගැයීමට ඒ වෙත රොක්විය. පුංචි දරුවා යෝධයාගේ ගෙල වටා දෑත යවා ඔහුට හාදුවක් දුන්නේය. යෝධයා නපුරු නැති බව දුටු සෙසු ළමුන් ද දිව ආ අතර ඔවුන් සමඟම වසන්තයත් යළි උයන වෙත එළඹිණි. 

‘ළමයිනේ, දැන් මේ උයන උඹලාගේ’ කී යෝධයා විශාල පොරොවක් ගෙන උයන වටා තිබුණු තාප්පය කඩා බිඳ දැම්මේය. මධ්යහනයේ නගරය වෙත ගොස් ආපසු එමින් සිටි ගම්වැසියන් දුටුවේ යෝධයා ඉතාමත් අලංකාර උයනක තම දරුවන් හා සෙල්ලම් කරන දසුනයි. දවස පුරාම මෙලෙස සෙල්ලම් කළ ළමුන් සවස් වෙද්දී යෝධයා වෙත ආවේ ඔවුන් නිවෙස් වෙත යන බව කියා සමු ගැනීමට යි. 

“කෝ උඹලාගේ පුංචි යාළුවා?” යෝධයා ඇසීය. “අර මම ගහට නගින්න උදවු කළ ළමයා?” ඒ කුඩා දරුවාට යෝධයා වැඩියෙන්ම ආදරය කළේ ඔහු යෝධයාව වැළඳගෙන හාදුවක් දුන් නිසා ය. 

“අපි දන්නේ නැහැ" ළමෝ කීහ. “එයා යන්න ගිහින් වගෙයි"

“එයාට කියන්න හෙට මතක ඇතිව ආයෙත් එන්න කියලා" යෝධයා කීවේ ය. ඒත් ඒ ළමයා ව තමන් නොහඳුනන බවත්, ඔහු වෙසෙන තැනක් නොදන්නා බවත්, ඉන් පෙර ඔහුව කිසි දවසක දැක නැති බවත් ළමුන් කී විට යෝධයාට මහත් ශෝකයක් දැනිණි. 

හැම දිනකම පාසැල හමාර වූ පසු ළමෝ පිරිස යෝධයා හා සෙල්ලම් කරන්නට පැමිණියහ. ඒත් යෝධයා ආදරය කළ කුඩා පිරිමි ළමයා නම් යළි කෙදිනකවත් දකින්නට ලැබුණේ නැත. යෝධයා ළමුන් හැම දෙනාටම කරුණාව පෑ නමුත් ඔහුගේ පළවෙනිම පුංචි යාළුවා යළි දකින්නට ඔහු මඟ බලා සිටියේ ය. යෝධයා නිතර ඔහු ගැන දෙඩූ අතර “අනේ ඔහුව දකින්නට ඇත්නම්” යැයි තැවුනේ ය. 

මෙලෙස අවුරුදු ගණනක් ගතවෙද්දී යෝධයා කෙමෙන් වයෝවෘද්ධ විය.  ඔහුට දැන් දැන් ළමුන් හා සෙල්ලම් කරන්නට සවිය තිබුණේ නැත. ඒ වෙනුවට හාන්සි පුටුවක වැතිරී ළමුන් සෙල්ලම් කරන අයුරු නරඹමින්, උයනේ විසිතුරු බලමින් ඔහු කාලය ගත කළේ ය. “මගේ උයනේ කොයිතරම් සුන්දර මල් වර්ග තියෙනවාද" ඔහු කීය. “ඒත් ලස්සනම මල් වර්ගය තමයි පුංචි ළමයි"

ශීත කාලයේ දිනක් යෝධයා තම කවුළුවෙන් පිටත බලා සිටියේ ය. ඔහු ඒ වෙද්දී ශීත කාලයට වෛර නොකළේ එය වසන්තය නිදා උන් කාලයත්, මල් විවේක ගන්නා කාලයත් බව දැන සිටි නිසා ය. 

උයනේ කෙළවර දුටු දෙයක් දෙස  ඔහු හිටිහැටියේ ම යළිත් බැලුවේ පුදුමයෙන් දෑස පිසලමිනි. එතැන අපූරු දසුනක් මැවී තිබිණි. උයනේ ඈතම කෙලවරේ ගසක් සුදු පැහැ මලින් පිරී තිබිණි. ඒ ගසේ අතු රන් පැහැයෙන් බැබලුණු අතර ඒවා රිදී ඵල වලින් බර ව තිබිණි. ඒ ගස යට යෝධයා ආදරය කළ කුඩා දරුවා දකිනු හැකි විය. 

යෝධයා පහළ මාලයටත්, උයනටත් දිව ගියේ ඉතා සතුටිනි. ඔහු වහා වහා තණ පිටිය හරහා දිව ගොස් කුඩා දරුවා අසලට ගියේ ය. එහෙත් දරුවාට ළං වෙද්දී යෝධයාගේ වත කේන්තියෙන් රත් පැහැ විය. 

“කවුද ඔබට තුවාල කළේ?” ඔහු කෑගෑවේය. 

ඒ, කුඩා දරුවාගේ දෙඅත්ලේත් දෙපයේත් ඇණ ගැසූ සලකුණු පෙනුණු නිසා ය. 

“ඔබට අත තියන්නට කිට්ටු වුණේ කවුද?” යෝධයා කේන්තියෙන් පිපිරී ය. “මට නම කියන්න! මම මගේ කඩුව අරගෙන ගිහින් ඔහුව මරලා දානවා"

“එපා” කුඩා දරුවා පිළිතුරු දුන්නේ ය. “මේ ආදරය වෙනුවෙන් ලද තුවාල"

යෝධයාට දරුවාගේ අමුතු ගාම්භීර බවක් හදිසියේ දැනිණි. 

“ඔබ කවුද?” ඔහු ඇසුවේ දරුවා ළඟ දණින් වැටෙමිනි.

දරුවා යෝධයා වෙත සිනාවක් පෑවේ ය. 

“ඉස්සර දවසක ඔබ මට ඔබේ උයනේ සෙල්ලම් කරන්නට ඉඩ දුන්නා. අද ඔබ මගේ උයන ට යන්න එන්න. මගේ උයන පාරාදීසය යි" 

එදා හවස ළමුන් පිරිස උයනට දිව ආ විට දුටුවේ යෝධයා ගසක් යට වැතිරී මිය ගොස් සිටි ආකාරය යි. ඔහුගේ සිරුර සුදු මල් පෙති වලින් වැසී තිබිණි.   

Translation of the story ‘The Selfish Giant’ by Oscar Wilde

පරිවර්තනය- හෙල්මලී ගුණතිලක 

දිනමිණ වසත් සුළඟ අතිරේකය - 07.11.2024 

Picture generated by Canva AI

පසු සටහන 

දිනමිණ පත්තරේ වසත් සුළඟ අතිරේකය ආයෙමත් පටන් අරගෙන කියලා දැනගැනීම ලොකු සතුටක්. මේ ආරංචිය කියලා ආයෙත් නිර්මාණ යොමු කරන්න මාව උනන්දු කරන කාංචනා කරුණාමුනි මිතුරියටත්, ඒ පිටුව හැඩ වැඩ ඇතිව ඉදිරිපත් කරන 'නිර්මාණ එවන්න එවන්න!' කියලා බලකරන රජිත බස්නායක සොයුරාටත් මගේ ප්‍රණාමය! 

මා අත්තම්මාට අකුරු ඉගැන්වූ හැටි

මම දොළොස් වියැති තරම් වයසේදී උතුරු කර්නාටකයේ ගම්මානයක මගේ අත්තම්මා සහ සීයා විසූ නිවසේ ඇතැම් කාල වල නතර වී සිටියෙමි. ප්‍රවාහන පහසුකම් ඒ තරම් හොඳ මට්ටමක නොතිබුණු ඒ කාලයේදී අපට උදෑසන පුවත්පත ලැබුණේ හවස් වරුවේ ය. සතිපතා පළ වූ සඟරාව පැමිණියේ දිනක් ප්‍රමාද වූ පසු යි. ගමට පුවත්පත්, සඟරා සහ තැපැල් ගෙන ආ බස් රථය පැමිණෙන තුරු එකල අපි නොඉවසිල්ලෙන් බලා සිටියෙමු.

මේ කාලයේදී ත්‍රිවේණි නමින් කන්නඩ බසින් ලියූ ඉතා දක්ෂ ප්‍රසිද්ධ ලේඛිකාවක් විය. ඇය ලියූ දේ කියවීමට පහසු වූවා මෙන්ම ඒවා හදවතට ඉතා ළඟ බවක් දැනුණි. ඇගේ රසවත් කතාවලට බොහෝ විට විෂය වූයේ සාමාන්‍ය මිනිසුන් මුහුණ දෙන සංකීර්ණ මානසික ගැටළු විය. ත්‍රිවේණි අඩු වයසින් මිය යෑම කන්නඩ සාහිත්‍යයට සිදු වූ බලවත් අඩුපාඩුවකි. හතලිස් වසරකට පසු පවා තවමත් රසිකයෝ ඇගේ නවකතා අගය කරති.

‘කාශි යාත්‍ර’ නම් ඇගේ නවකතාවක් එකල කර්මවීර නම් සතිපතා නිකුත් වූ කන්නඩ සඟරාවක කොටස් වශයෙන් පළ විය. කාශි නගරයට හෝ බරණැසට වන්දනා ගමනක් යන්නට බලවත් ආසාවෙන් සිටි වයස්ගත කාන්තාවක් ගැන මේ කතාව ගෙතී තිබිණි. කාශි වෙත ගොස් විශ්වේශ්වර දෙවියන් ට පුද පූජා පැවැත්වීම උසස්ම පුන්‍යකර්මයක් ලෙස බොහෝ හින්දුවරු විශ්වාස කළ හ. මේ කතාවේ වයස්ගත කාන්තාවත් මේ විශ්වාසයේ එල්බ සිටි අතර මේ ගමන යාමට සැලසුම් කරද්දී ඇතිවූ අභියෝග මෙහි විස්තර කෙරුණි.. මීට අමතරව මේ කතාවේ අනාථ දැරියක් ද විය. ඈ ආදරයෙන් බැඳී සිටියද ඇයට විවාහය සඳහා මුදල් තිබුණේ නැත. අන්තිමේදී වයස්ගත කාන්තාව තමන් කාශි වෙත යාමට එක්රැස් කරගත් මුදල තරුණියට දෙන්නීය. “විශ්වේශ්වර දෙවියන්ට වන්දනා කරනවාට වඩා මේ අනාථ කෙල්ලගේ සතුට මට වැදගත්” ඈ කියයි.

ක්රිෂ්ටක්කා නම් වූ මගේ අත්තම්මා කිසිදාක පාසැල් ගොස් නොතිබුණු නිසා ඈ කියවීමට දැන සිටියේ නැත. හැම බදාදා දිනකම සඟරාව පැමිණි විට මේ කතාවේ ඊළඟ කොටස ඈට ඇසෙන්නට කියවීමට මම පුරුදු වී සිටියෙමි. මේ වෙලාවට ඈ තමන්ගේ සියලුම වැඩ කටයුතු අමතක කර ඉතා උනන්දුවෙන් මට සවන් දුන්නාය. ඉනික්බිති ඈ මුළු කතාවම මතකයෙන් ආපිට කීවා ය. අත්තම්මා ද කිසිදිනක කාශි වෙත ගොස් නොතිබූ නිසා ඈ කතාවේ කතා නායිකාව සමඟ සිතින් බැඳී සිටියා ය. එබැවින් අන් කවරෙකුටත් වඩා කතාවේ ඊළඟට සිදුවන්නේ කුමක්දැයි දැනගැනීමට ඈ උනන්දු වූ අතර මවෙතින් එය ඇසීමට මඟ බලා සිටියා ය.

සෑම සතියකම ‘කාශි යාත්‍ර’ කතාවේ සිදු වූ දේ දැනගත් පසු ඈ කෝවිල් බිමේ දී තම මිතුරියන් සමඟ ඒ ගැන සාකච්ඡා කළා ය. කුඩා අප ඒ අවට තැන තැන දුවමින් හැංගි මුත්තමේ යෙදුණු එකල නම් මට ඒ කතාවේ ඒ තරම් අවධානය ලැබිය යුතු දෙයක් නොවැටහිණි.

වරක් මම විවාහ මංගල උත්සවයකට සහභාගී වීමට මගේ ඥාති සොයුරු සොයුරියන් සමඟ යාබද ගමකට ගියෙමි. ඒ කාලයේ මේවා සුවිශේෂී උත්සව විය. නිරතුරුව රස කෑම ත්, සෙල්ලම් කිරීමට ඉඩ කඩත් ලැබුණු බැවින් අප කාලය ගතකළේ මහත් ප්‍රීතියෙනි. කාර්යබහුල වැඩිහිටියන්ට අප ගැන සොයාබලන්නට ඉඩකඩ නොතිබුණු බැවින් අපි නිදහස උපරිමයෙන් භුක්ති වින්දෙමු. දිනක් දෙකක් එහි නවතින්නට සූදානම් ව ගිය මම අන්තිමේදී සතියක්ම එහි නැවතී සිටියෙමි.

මා නැවතත් නිවසට පැමිණි විට අත්තම්මා කඳුළු පිරි දෑසින් සිටිනු පෙනුණි. මින් පෙර ඉතා දුෂ්කර අවස්ථා වලදී පවා ඈ කිසි විටෙක හඬනු නොදැක තිබූ නිසා එය දැක මම පුදුමයට පත් වුණෙමි.

“ඇයි අව්වා? මොකක් හරි ප්‍රශ්නයක් ද?” මම ඇසුවෙමි.

මා ඇයට ‘අව්වා’ කී අතර උතුරු කර්ණාටකයේ භාවිත වුනු කන්නඩ බසට අනුව එහි තේරුම ‘අම්මා’ විය. ඈ හිස වැනුවත් පිළිතුරු දුන්නේ නැත. ඇගේ කනස්සල්ලට හේතුව මට නොවැටහුණු අතර ටික වෙලාවකින් මට එය අමතක විය. එදින රාත්‍රී අහාරයෙන් පසු අප නිදාගත්තේ ඇගේ නිවසේ විවෘත බරාඳයේ යි. එය ගිම්හාන රාත්‍රියක් වූ අතර අහසේ පුන් සඳක් පායා තිබුණි. අත්තම්මා මගේ හිස පිරිමදිමින් සිටියා ය. ඈට මා හට යමක් කීමට අවශ්‍ය බව මට දැනුණි.

“ඇයි අව්වා?”මම නැවතත් ඇසුවෙමි.

“මම පුංචි කාලේ මගේ අම්මා නැතිවුණා. ඒ නිසා මාව බලාගන්නවත් මට මඟ කියන්නවත් කවුරුවත් හිටියේ නැහැ. මගේ තාත්තා හරියට වැඩ රාජකාරි තිබ්බ කෙනෙක්. එයා වැඩි කලක් යන්න කළින් ආයෙත් විවාහ වුණා. ඒ කාලේ ගෑනු ළමයි ඉගෙන ගන්න වුවමනායි කියලා කවුරුත් සැලකුවේ නැහැ, ඒ නිසා මම කවදාවත් ඉස්කෝලේ ගියේ නැහැ. බොහොම අඩු වයසකින් මම කසාද බැන්දා, දරුවෝ ලැබුණා. ජීවිතේ බොහොම කලබල වුණා. තව කාලයක් යද්දී මට මුනුපුරු මිනිපිරියොත් ලැබුණා. ඔයාලා හැමෝටම කන්න උයලා දෙන එක මට ලොකු සතුටක් වුණා. ඉස්කෝලේ යන්න බැරි වුණ එක ගැන මට දුකක් දැනුණා තමයි, ඒත් මගේ ළමයින්ටත් එයාලගේ ළමයින්ටත් හොඳින් ඉගෙන ගන්න ඉඩ දෙන්න මම හැමදාම මහන්සි වුණා.”

ඒ රැයේ මැදියමේදී මගේ හැට දෙහැවිරිදි අත්තම්මා, දොළොස් හැවිරිදි මට තම ජීවිත කතාව කියන්නේ ඇයිදැයි මට වැටහුණේ නැත. එහෙත් මා ඈට බෙහෙවින්ම ආදරය කළ අතර ඈ මේ විස්තර කීමට හේතුවක් තිබිය යුතු බව මම දැන සිටියෙමි. ඇගේ මුහුණ බලද්දී එහි කනස්සලු පෙනුමත් ඇගේ දෑසේ පිරුණු කඳුලුත් මට පෙනුණි. ඈ සාමාන්‍යයෙන් නිතරම සිනා මුසු ව සිටි සුන්දර කාන්තාවකි. එදා ඇගේ මුහුණේ වූ දුක්මුසු පෙනුම අදටත් පැහැදිලි ව මගේ මතකයේ රැඳී ඇත. ඉදිරියට නැඹුරු වූ මම ඇගේ අත ගත්තෙමි.

“අව්වා, අඬන්න එපා, මොකක්ද ප්‍රශ්නේ කියලා මට කියන්නකෝ. මට උදව්වක් කරන්න පුළුවන් දෙයක් ද?”

“ඔව් මට දුවගේ උදවු ඕන. ඔයා ගෙදර නොහිටි අතරේ වෙනදා වගේම කර්මවීර සඟරාව ආවා. මම ඒක පෙරළලා බැලුවා, කාශි යාත්‍ර කතාව එක්ක තියෙන පින්තූරේත් මම දැක්කා. ඒත් මට ඒ කිසි දෙයක් කියවාගන්න බැරි වුණා. ඒ කියලා තියෙන දේ තේරුම් යයි කියලා ප්‍රාර්ථනා කරමින් මම ඒ අකුරු කීප පාරක් අතගෑවා. ඒත් ඒක එහෙම නොවෙන බව මම දැනගෙන හිටියා. අනේ මම අකුරු ඉගෙන ගත්තා නම් කියලා මට හිතුණා. දුව එනකම් මම මඟ බලාගෙන හිටියා. මට හිතුණා ඔයා වේලාසන ඇවිත් මට කතාව කියවයි කියලා. මට වෙලාවකට හිතුණා ඒ ගමට ඔයාව හොයාගෙන ඇවිත් ඔයාට සඟරාව දීලා කතාව කියවගන්න. මට ඒක මේ ගමේ වෙන කෙනෙකුට වුණත් කියලා කරගන්න තිබුණා, ඒත් මට එහෙම කරන්න ලැජ්ජා හිතුණා. මට දැනුණේ මහා අසරණ, ගැති බවක්. අපිට හොඳින් සල්ලි බාගේ තියෙනවා, ඒත් ස්වාධීන වෙන්න බැරි නම් සල්ලි වලින් වැඩක් තියෙනවද?”

කීමට කිසිත් සිතාගනු නොහැකිව මම නිරුත්තර වූයෙමි. අව්වා තව දුරටත් කතා කළා ය.

“මම තීරණය කළා මම හෙට ඉඳන් කන්නඩ අකුරු ලියන්න කියන්න ඉගෙන ගන්නවා කියලා. ඒකට මම බොහොම මහන්සි වෙන්න ලෑස්තියි. දශේරා උත්සව කාලේ සරස්වතී පූජාව තියන දවස වෙද්දී ඒක කරගන්න තමයි මම හිතාගෙන ඉන්නේ. එදාට මට තනියම නවකතාවක් කියවන්න පුළුවන් වෙන්න ඕන. මට ස්වාධීන වෙන්න ඕන.”

ඇගේ මුහුණෙහි වූ අධිෂ්ඨානය දුටුවත් මට සිනා පහල විය.

“අව්වා, වයස අවුරුදු හැට දෙකක් වෙලා ඔයාට අකුරු ඉගෙන ගන්න හිතුණා? ඔයාගේ කොන්ඩෙත් සුදු වෙලා, අත් දෙකත් රැළි වැටිලා, ඔයා කණ්ණාඩි දානවා, කුස්සියේ වැඩත් සෑහෙන්න තියෙනවා…”

බොළඳ දැරියක ලෙසින් මම ඇයට විහිළු කළෙමි. එහෙත් ඈ සිනාසුණා පමණයි.

“හොඳ දෙයක් වෙනුවෙන් මහන්සි වෙද්දී බාධක ජය ගන්න පුළුවන්. කාටත් වැඩියෙන් මහන්සිවෙලා මම කොහොම හරි ඒක කරගන්නවා. ඉගෙනීමට වයස් සීමාවක් නැහැ.”

ඊට පසු දින සිට මගේ ඉගැන්වීම ඇරඹිණි. අව්වා අපූරු සිසුවියක් විය. ඈ සම්පූර්ණ කළ ගෙදර වැඩ ප්‍රමාණය මා මවිත කළේ ය. ඉගැන්නූ දේ කිහිප වතාවක් කියවමින්, ලියමින්, වර නඟමින් ඈ උගත්තා ය. මා ඇගේ එකම ගුරුවරිය වූ අතර ඈ මගේ පළමු ශිෂ්‍යාව වූවා ය. මා පසු කලෙක පරිගණක විද්‍යාව විෂයේ ගුරුවරියක් වී සිසුන් දහස් ගණනකට උගන්වනු ඇතැයි එකල මා දැන සිටියේ නැත.

දශේරා උත්සව සමය එළඹිණි. ඒ වෙද්දී කාශි යාත්‍ර කතාව නවකතාවක් ලෙස පළවී තිබුණු අතර මා එය රහසින් මිළදී ගෙන තිබිණි. දිනක් පූජා මණ්ඩපය වෙත මා කැඳවූ අත්තම්මා, මා නූස් අසුනක හිඳුවා, මට ගවුම් රෙද්දක් තෑගි කළා ය. ඉනික්බිති අමුතු දෙයක් කරමින් බිමට නැඹුරු වූ ඈ මගේ දෙපා අල්ලා නමස්කාර කළා ය. මහත් පුදුමයට පත්වූ මම මඳක් පසුබෑවෙමි. වැඩිහිටියන් කිසි විටෙක දරුවන්ට නමස්කාර කරන්නේ නැත. සාමාන්‍යයෙන් මෙලෙස නමස්කාර ලබන්නේ දෙවියන්, වැඩිහිටියන් සහ ගුරුවරුන් පමණක් වූ අතර එය ගෞරව දැක්වීමේ ක්‍රමයක් විය. එහෙත් එදින සිදු වූයේ මේ විශිෂ්ඨ චාරිත්‍රයේ අනෙත් පැත්තයි. එහි නොගැලපෙන බවක් මට දැනුණි.

“මම මේ පාද නමස්කාර කරන්නේ මගේ මිනිපිරියගේ නෙමෙයි, මගේ ගුරුවරියගේ. දුව මට බොහොම ආදරයෙන්, කෙටි කාලයක් ඇතුලත හරිම සාර්ථක ව අකුරු ඉගැන්නුව නිසා මට දැන් බය නැතිව ඕන කතා පොතක් කියවන්න පුළුවන්. දැන් මම ස්වාධීනයි. ගුරුවරයෙකුට ගෞරව දක්වන එක මගේ යුතුකමක්. අපේ පුරාණ පොත පතේ කියලා තියෙනවා නේද වයසවත්, ගෑනු පිරිමි කම වත් නොසලකා ගුරුවරුන්ට ගෞරව කරන්න කියලා?” අත්තම්මා කීවා ය.

ආපිට අත්තම්මාගේ දෙපා නමස්කාර කළ මම මගේ පළමු සිසුවියට ගෙන ආ ත්‍යාගය දුන්නෙමි. එය විවර කළ වහාම ඈ ‘ත්‍රිවේණි ලියූ කාශි යාත්‍ර’ යනුවෙන් එහි නමත් කතෘගේ නමත් කියවූවා ය.

මගේ සිසුවිය ඉහළින්ම සමත් ව ඇති බව එයින් මට වැටහිණි.

පරිවර්තනය - හෙල්මලී ගුණතිලක

Translation of the short story ‘How I Taught My Grandmother to Read’ (2004) by Sudha Murthy

සිසිල සඟරාව - 2024, ජූලි කලාපය. 

(සිසිල සඟරාව නිව් සවුත් වේල්ස් හි සිංහල සංස්කෘතික හමුවේ ලේඛක සංසදයේ ප්‍රකාශනයකි)

-මේ කෙටිකතාව හොයාගන්න ඔත්තුව දුන්නේ මගේ බ්ලොග් මිතුරියක් වන කුමුදු. ඉතින් ඒ වෙනුවෙන් මේ  ස්තූතිය ඇයටයි. මේ වගේ translatable කතා දැක්කොත් මට කියන්න අමතක කරන්න එපා, ඒ ඔත්තු මට හරි වටිනවා!

Picture generated by Canva AI

මනමාලයා

 

ඔහු නමින් දාසි විය. එවැනි පටු උස් හිසක්, පිටතට නෙරූ දෑසක්, මහත ගෙලක් සහ මස් පිඬු පිරුණු සිරුරක් තිබුණු තවත් විරූපී අයෙකු ඒ ප්‍රදේශයේ කොතැනක වත් නොවිණි. දෙවියන් විසින් ඔහුට චතුර බිනීමක් ලබාදී තිබුණේද නැත. ඔහු කුඩා දරුවෙකු මෙන් තතනමින් ගොත ගැසුවේ ය. ඔහුගේ වයසත් අභිරහසක් විය. එය වයස විස්සත් පනහත් අතර ඕනෑම ගණනක් වන්නට ඉඩ තිබිණි. ඔහු ජීවත් වූයේ ගම්මානය කෙළවර වූ පාරක තිබුණු නිවෙසක යි. ඒ නිවසේ හිමිකරුට දාසිගේ තිබුණු නෑකම ගම්වැසියන් අතර නිතරම විවාදයට බඳුන් වූ කරුණක් විය. දාසි නිවසේ හිමිකරුගේ බාල සහෝදරයෙකු බව ඇතැමුන් විශ්වාස කළ අතර තවත් අය කීවේ දාසි ඒ නිවැසියන් විසින් හදා වඩාගත් අනාථයෙකු බවයි. සැබෑ විස්තරය මින් කවරක් වූවත් එය දාසි වෙතින් නම් පැහැදිලිව විමසා ගැනීමට ක්‍රමයක් තිබුණේ නැත. ඊට හේතුව මා පෙර කී පරිදි දාසිට තම වයස වත් හරියාකාරව කියාගනු නොහැකිවීමයි. වයස අසනු ලැබුවොත් ඊට පිළිතුරු ලෙස එක් දිනෙක ඔහු වයස අවුරුදු සීයයි කියනු ඇති අතර ඊළඟ දිනයේදී වයස අවුරුදු පහයි යැයි කියනු ඇත. ඔහු විසූ නිවසින් ලැබුණු ආහාර සහ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් ඔහු ඔහුගේම ක්‍රමයකට එහි වැසියන්ට සේවය කළේ ය. ඔහු හැම දවසකම මධ්‍යහ්නය වන තුරු ළිඳෙන් දිය ගෙන ඒමත්, දර පැලීමත්, වත්ත කෙටීමත් සිදු කළේ ය.

හැම හවස් වරුවකම දාසි නිවසින් පිටතට ගියේය. ඔහු පිටත් වූ සැණින් ඔහුට උසුළු විසුළු කරමින් කුඩා ළමයින් රංචුවක් ඔහු පසුපස වැටීම සාමාන්‍ය සිද්ධියක් විය. මඟ යන එන්නන් සහ වෙළෙන්දන් පවා මෙලෙස ඔහුට කෙරෙන සමච්චලයට එක් විය. දාසි යන මඟ මන්තාපම් ලෙස නම් ලද නිවසක ඉදිරි ආලින්දයේ එක්තරා කණ්ඩායමක් දිනපතා එක් රැස් විය. මොවුන් අතීතයේ තමන්ගේ පලදායී කාලයේදී ප්‍රයෝජනවත් රැකියාවන් කළ වයසක මිනිසුන් පිරිසකි. දැන් ඔවුන්ට දවස පුරාම නියැලෙන්නට කිසිම රාජකාරියක් නොවිණි. ඔවුහු නිරතුරුව කුමක් හෝ විශේෂ සිදුවීමක් හෝ ඕපාදූපයක් සෙවීමට වෙහෙසුනහ. මේ නිසා දාසිගේ පැමිණීම ඔවුන්ට ගෙන ආවේ මහත් සතුටකි. ඔහු ඇස ගැටුණු මොහොතේම “ඒයි, උඹ මනමාලියෙක් හොයා ගත්තාද?” යැයි ඇසීම ඔවුන්ගේ පුරුද්දක් විය. මේ ප්‍රශ්නය දාසි ඔවුන් වෙත අනිවාර්යයෙන් ගෙන්වා ගැනීමට හේතු වූයේ ඔහු ද තමන්ගේ විවාහය ගැන ගැඹුරින් සහ උනන්දුවෙන් කල්පනා කළ බැවිනි. ඔහු ඔවුන් වෙත පැමිණ ඇන තබා ගත් විට “මංගල්ල වලට නියමිත කාලේ ඉවර වේගෙන යන්නේ කොල්ලෝ, ඉක්මන් කරන්න වෙයි” වැනි දෙයක් ඔවුහු කියති.

“ඔව්, ඔව්,” දාසි එවිට පිළිතුරු දෙයි. “මම ස්වාමි හම්බවෙන්න යන්නේ. එයා පොරොන්දු වුණා අද මේක විසඳලා දෙනවා කියලා.”

“අද?”

“ඔව් අද රෑට මම බඳිනවා. එයාලා එහෙම කිව්වා.”

“කවුද?”

“මගේ මාමා…”

“කවුද උඹේ මාමා?”

“මගේ අයියා තමයි මගේ මාමා. මම ඉන්නේ එයාගේ ගෙදර, මම වතුර අදින්නේ එයාගේ ළිඳෙන්. මේ බලන්න මගේ අත්දෙක, ඔක්කොම හම ගිහින් තියෙන්නේ…” මෙසේ කියා ඔහු තම දෑත් විදහා දෙඅත්ල පායි. ඔවුහු ඔහුගේ දෑත අල්ලා මෙසේ කියති. “අත් දෙක ලෑලි වගේ ගනකම් වෙලා! පවු මේ මිනිහා, මේක හරියන්නේ නැහැ, ඉක්මණින් මේක නතර කරගන්න නම් උඹ කසාද බඳින්න ඕන..”

මෙය අසා දාසිගේ දෑස් දීප්තිමත් වී, ඔහුගේ දෙතොල සතුටු සිනාවකින් මෑත් වන්නේ එක් විශාල දතක් පෙන්වමිනි. අවට හැමකෙනෙකුම මේ සිනාවට එකතු වෙද්දී ඔහු වැනෙමින් පැද්දෙමින් තව තවත් සිනා වේ.

ඉනික්බිති ඊළඟ ප්‍රශ්නය මතු වේ. “කෝ උඹේ මනමාලි?”

“එයා ඉන්නවා.. මදුරාසියේ.. මදුරාසියේ…”

“එයා කොයි වගේද?”

“එයාගේ ඇස් මේ වගේ,” දාසි තමන් ඉදිරිපස අවකාශයේ විශාල කවයක් අඳියි.

“එයාගේ හම මොන පාට ද?”

“සුදු ම සුදුයි.”

“එයාට දිග කොණ්ඩයක් තියෙනවද?”

දාසි කඩා හැලෙන කෙහෙරැළි තම දෑතින් පෙන්වයි.

“එයා ලස්සන ද?”

“ඔව්, ඔව්, එයා ලස්සනයි.”

දාසි තම දෑතින් මුහුණ වසාගෙන, තමන් ඉදිරිපස පිරිස දෙස හොරැහින් බලමින් “ඔව්, ඔව්, මමත් එයාට කැමතියි” යැයි ලජ්ජාවෙන් කියයි.

“උඹට ඉතින් කසාද බඳින්න සල්ලි තියෙනවාද?”

“එයාලා මට රුපියල් තුන්දාහක් දෙන්න ඕන,” දාසි පිළිතුරු දෙයි.

“ඔය කියන්නේ එයාගේ පඩිය එකතුවෙලා තියෙනවා කියන එක.”අසල සිටින කෙනෙක් මෙය පැහැදිලි කරති.

ඔහු ආපිට නිවසට ගිය විට මෙතෙක් වෙලාවක් කොහි සිටියේද අසනු ලදුව “මගේ කසාදෙ” යැයි ඔහු පිළිතුරු දෙයි. ඉනික්බිති ඔහු මඩුවට ගොස් ඔහු සතු වූ එකම වස්තුව වූ පැදුර මත වාඩි වී මහා රැයේ දී රාත්‍රී අහාරය ගැනීමට අඬගසන තුරු ඔහු මෙතැනම හිඳ තම කසාදය ගැන කල්පනා කරමින් සිටියි. ඔහු බත්, මාළු විශාල ප්‍රමාණයක් ආහාරයට ගත් නිසා ඔහුට කෑම ලැබුණේ අන්තිමට යි. අන් අය ආහාර ගෙන අවසන් වීමට පෙර ඔහුට කෑමට අඬගැසීම අනවශ්‍ය අවදානමක් ලෙස නිවැසියෝ සැලකුවෝය. කෑමෙන් පසු ඔහු විශාල කල්දේරම් පුරවා දිය ගෙනවිත් කුස්සියේත් කෑම කාමරයේත් පොළොව සෝදයි. ඉනික්බිති තම පැදුර වෙත ගොස් නිදාගන්නා දාසි පාන්දර නැවත පිබිද දිය ගෙන ඒමට ළිඳ වෙත යයි.

ගණන් කිරීමට පවා අපහසු වසර ගණනාවක් තිස්සේ මේ සියල්ල මෙලෙසම සිදුවෙමින් තිබිණි. දාසි ගේ ජීවිතයේ පවා එක්තරා ආකාරයක තානයක් සහ රිද්මයක් විය. ඔහු කිසිවක් පසුපස එළවූයේ නැත, කිසි කෙනෙකුගේ කටයුතුවලට ඇඟිලි ගැසුවේ නැත. ඔහුට කිසිවෙකු කතා නොකළේ නම් ඔහු කතා කළේ නැත. තමන් විහිලුවට ලක්වෙන බව වටහා ගත්තේ නැත. ඔහු හැම කෙනෙකුටම එක ලෙසම බැරෑරුම් ව සැලකුවේය. ගම්මානයේ පාසල් දරුවන් ඔහුට විසුළු කරමින් පසුපස දිව යද්දී ඔහු ඒ බව දුටු බවට වත් ලකුණක් පෙන්වූයේ නැත. ඔහුට කුළු හරකෙකු තරමට ශක්තිය තිබුණු බවට සැකයක් නැතත් මිහිතලය තරමට දරාගනීමක් ද තිබිණි. ඔහු කිසි දෙයකින් කරදරයට පත්වූ බවක් පෙනුණේ නැත.

මතක ඇති කාලයක පටන් තුන්වන වීදියේ හිස් ව තිබුණු කුඩා නිවසේ ‘කුලියට දීමට තිබේ’ යයි සඳහන් දැන්වීම හදිසියේම අතුරුදන් විය. වෙනදාට ගමට පුවත්පත් සහ ලිපි පමණක් ගෙන එන දුම්රිය එක් දිනක උදෑසන ගමට මදුරාසියේ සිට සිනමා නිළියක් රැගෙන විත් තිබිණි. බාමිණි බායි නම් තරුණ කාන්තාවක් වූ ඇය අලංකාර සිනාවෙන්ද, සේද සහ වත්සුණු වලින්ද සැරසී සිටියාය. ඈ පෙර කී කුඩා නිවසේ පදිංචි වූවා ය.

වැඩි කලක් ගත වන්නට මත්තෙන් ගම්වැසියෝ ඇය ගැන සියලුම තොරතුරු සොයා ගත් හ. ඈ මල්ගුඩියේ විසූ ප්‍රසිද්ධ සංගීතඥයෙකු ගෙන් එම ශාස්ත්‍රය ඉගෙනුම පිණිස පැමිණ තිබුණු අතර ටික කලක් එහි විසුමට අපේක්ෂා කළ බව ආරංචි විය. ඈ සමඟ ඇගේ මහලු මවද ඒ නිවසේ විසුවාය. හැම දිනකම මේ කාන්තාව පාන්දරින්ම පිට ව ගොස් මධ්‍යහ්නයේදී පෙරළා පැමිණෙන බවත්, හවස තුන වන තුරු නිදා ගන්නා බවත්, ඉනික්බිති හවස පහට ට්‍රන්ක් පාර ඔස්සේ ඇවිදීමට යන බවත් ආදී තොරතුරු ගම්වැසියෝ දැන සිටියහ.

දිනක් මන්තාපම් හිදී ඔවුහු දාසි ට මෙසේ කීහ.

“දාසි අන්න උඹේ මනමාලි ඇවිත්.”

“කෝ?” දාසි ඇසුවේය. කලබල වී සිටි ඔහු තම සතුටත්, උද්වේගයත් පිට කිරීමට මහන්සි වන බවක් පෙනුණි. ඔහු වටා රැස්ව සිටි පිරිස බොහොම බැරෑරුම් ලෙස විස්තර කියන්නට වූහ.

“උඹ දන්නවා නේද අර එහා පාරේ තියෙන ගෙදර, අර පුංචි ගෙදර?”

“ඔව්, ඔව්”

“ඒකෙ එයා ඉන්නේ. එයා හැමදාම හවස පහට එළියට යනවා. උඹට ට්‍රිචි පාරට ගියානම් බලාගන්න තිබුණා.”

දාසි ලජ්ජාවෙන් හිස නමාගෙන සිටියේය. නමුත් ඔවුන් ඔහුව උසි ගැන්වූ තරම නිසාම අන්තිමේදී ඔහු ට්‍රන්ක් පාරට ගොස් පාර අද්දර ගසක සෙවනකට වී ඇන තබාගෙන බලා සිටියේය. ඒ වෙද්දී වෙලාව හවස දෙකට වත් වී නොතිබුණු බැවින් ඔහුට හවස හය වනතුරු බලා සිටින්නට විය. ඔහුගේ මුහුණට හිරු එළිය කෙළින්ම වැටී තිබිණි. ඔහු ගසේ කඳට හේත්තු වී කල්පනා කරමින් පසු විය. දූවිලි අවුස්සමින් මෝටර් රථ කිහිපයක් ද, ගෙජ්ජි සොලවමින් ගොනුන් බැඳි කරත්ත කිහිපයක්ද ගම්වැසියන් කීපදෙනෙක්ද ඔහුව පසු කර ඒ මේ අත ගිය මුත් දාසි ඒ කිසිවක් දුටුවේ නැත. ඔහු පාර දෙස බලාගත්වනම පසුවිය. ටික වෙලාවකට පසු ඈ එනු පෙනුණි. ඇගේ දසුනින් දාසිගේ උගුර වේලී ගියේ ය. ඔහුගේ නළල පුපුරු ගසන්නට වූ අතර සිරුර දාඩියෙන් තෙත් විය. ඔහු ඒ තරම් සුන්දර දසුනක් මුළු ජීවිතය පුරාම දැක තිබුණේ නැත. ඇගේ සුන්දරත්වයෙන් සහ තාරුණ්‍යයෙන් ඔහුගේ දෑස් නිලංකාර විය. ඔහුගේ සිත අවුල් වී, කැළඹී තිබිණි. වහා වහා උන් තැනින් නැගිට ගත් ඔහු හැකි තරම් වේගයෙන් ගෙදර දිව ආවේය. මඩුවේ තම පැදුරට වැටුණු ඔහු කෙතරම් කල්පනාවේ නිමග්න ව සිටියේද යත් රෑ කෑමට අඬ ගසනු ලදුවත් ඔහු නැගිට්ටේ නැත.

හාම්පුතා මඩුව වෙත පැමිණ ඔහුගේ සිරුර සෙලවීය. “උඹට මොකද වෙලා තියෙන්නේ?” ඔහු විමසුවේය.

“මගේ කසාදෙ… එයා ඇවිත්. එයා හොඳයි.”

“ගිහින් කෑම කාලා උඹේ වැඩ කරපන් මෝඩයා.” හාම්පුතා කීවේය.

ඊළඟ හවස් වරුවේ ත් දාසි ට්‍රන්ක් පාර වෙත ගියේය. නොබෝ දිනකින් මෙය දිනපතා සිදුවෙන පුරුද්දක් බවට පත් වීය. එසේ යන හැම දිනකම ඔහුගේ නිර්භීතකම වැඩි විය. අන්තිමේදී ඈ දෙස බැලීමට හැකි තරමට ඔහුට එඩි ලැබුණු දිනයක් උදා විය. ඈ ඔහු ව පසු කර යද්දී ඔහුගේ මුහුණ සැහැල්ලු වී සිනාවක් පාන්නට ඔහුගේ දෙතොල මෑත් විය. නමුත් වෙන කල්පනාවක පසු වූ තරුණිය මේ බව දුටුවේ නැත. ඈ නැවතත් නිවස වෙත පැමිණෙන තුරු බලා සිටි ඔහු ඒ වෙද්දී බිම් කළුවර වැටෙමින් තිබුණද, ඈ ඉවත බලා සිටියද, ඒ ගැන නොතකා යළි වරක් ඈ සමඟ සිනාසෙන්නට උත්සාහ කළේ ය. ප්‍රීතියෙන් විකසිත වූ මුහුණෙන් ඔහු ඈ පසුපස ගියේ ය. ඈ ගේට්ටුව විවර කර ඇවිද ගොස් ඇගේ නිවස වෙත පිවිසුණාය. මඳක් තාවර වූ ඔහු ඈ පසුපසින් නිවසට ඇතුලු වී, දොරකඩ පිවිසුම් ආලින්දයේ විදුලි ලාම්පුව යට සිටගත්තේ ය. තරුණියගේ මව මුළුතැන්ගෙයින් පිටව එද්දී ඔහු ව දැක “කවුද උඹ?” යැයි ඇසුවා ය.

දාසි ඇය දෙස බලා සිනාසෙනු දැක ඈ බියපත් වූවා ය.

“බාමා, කවුද මේ සාලේ මිනිහෙක් ඉන්නේ?” ඈ කෑ ගැසුවා ය.

බාමිණි බායි තම කාමරයෙන් පිටතට පැමිණ, “උඹ කවුද?” කියා දාසිගෙන් ඇසුවාය.

ඇගේ දසුනින් දාසි දිය වී ගියේ ය. ඒ වෙද්දී යම් කුඩා ප්‍රකාශණ හැකියාවක් ඔහු සතුව ඉතිරිව තිබුණේ නම් මේ මොහොතේ ඔහුට එයද අහිමි විය. ඇසි පිය ගසමින්, කෙළ ගිලිමින් සිටි ඔහුගෙන් දිස් වූයේ හුස්ම සිරවෙන මිනිසෙකුගේ පෙනුමකි. ඔහුගේ දෑස ප්‍රේමයෙන් දැල්වී තිබිණි. දෙතොල සිනාසෙන්නට වෙර දරමින් පසුවිය. ඉතා අපහසුවෙන් ඔහු මෙසේ කීවේය.

“මගේ මනමාලි .. මනමාලි, ඔයා මනමාලි”

“මොකක්ද උඹ කියන්නේ?”

“ඔයා මගේ මනමාලි,” ඔහු නැවතත් කියා ඈට මඳක් සමීප විය.

ඈ භීතියෙන් පසුපසට පැන ඔහුට අතුල් පහරක් එල්ල කළා ය. ඉනික්බිති ඇයත් ඇගේ මවත් මහා හඬින් කෑ ගැසූ තරමට අසල්වැසියෝ සහ මඟ යන එන්නෝ දිව ආහ. කිසිවෙකු විසින් පොලීසියේ උප පරීක්ෂකවරයා කැඳවා එන ලදී. අන්තිමේදී දාසි ව පොලීසියට රැගෙන ගිය නමුත් මන්තාපම් හි සාමාජිකයෝ තමන්ගේ ඇඳුරුම්කම් පාවිච්චි කර එදින රාත්‍රියේම ඔහු ව නිදහස් කර ගත් හ. නිදහස් වූ පසු ඔහු ආපිට තම නිවසට ගොස් පැදුරට වැටුණේ ය. ඒ හවස්වරුවේ දී ඔහුට විවිධ පුද්ගලයන්ගෙන් පහර වැදී තිබුණත් ඔහුට ඒවා දැනුණේ වත්, මතක තිබුණේ වත් නැත. ඔහුගේ ආත්මය එරෙහි වෙමින් තිබුණේ තම මුහුණට ලැබුණු අතුල් පහරට යි. ඔවුහු ඔහුට කෑමට හඬ ගසද්දී ඔහු නැගිටීම ප්‍රතික්ෂේප කළේ ය.

“ගිහින් කෑම කාපන් දාසි, උඹ මටත් අවනම්බු කරනවා. මින්පස්සේ එළියට එහෙම බහිනවා නෙමෙයි!” ඔහුගේ හාම්පුතා ඔහු වෙත ගොස් අණ කළේ ය.

නමුත් දාසි නැගිටීම ප්‍රතික්‍ෂ්ප කරමින් පසුවිය.

“යන්න. මම කන්නේ නැහැ” කී ඔහු පැදුරේ ගුලි වී බිත්තිය වෙත හැරුණේ ය.

නමුත් අවාසනාවට මීට පසු දිනයේදී දාසි නිවසින් එළියට බැස්සේ ප්‍රථමික පාසලේ දරුවන් දිවා විවේකයට පිටතට එද්දීම යි. මොවුන් හැම දෙනාටම පෙර දිනයේදී වූ සිදුවීම ආරංචි වී තිබිණි. දාසි ව වට කරගත් ඔවුහු “ආ! මනමාලයා!” කියමින් කෑගසන්නට වූහ. ඔහු ආපසු හැරී ඔවුන් දෙස බලද්දී ඔහුගේ දෑස කඳුලින් පිරී තිබිණි. “යන්න, යන්න, මට කරදර කරන්න එපා..” ඔහු අසරණ ලෙස ඔවුන්ගෙන් බැගෑපත් ව ඉල්ලා සිටියේ ය.

“ආ මනමාලයා තාම අඬනවා, ඇයි මනමාලි ඊයේ මෙයාට ගහලානේ,” එක කොලුවෙක් කීවේය. මෙය ඇසූ දාසි යක්ෂාවේශ විය. ඔහු එම කොලුවා වෙත පැන ඔහු ව කොලරයෙන් අල්ලා ඔසවා රැස්ව සිටි පිරිස වෙත වීසි කළේය. ඉනික්බිති ඔහු තම දෑත දෙපසට වනන්නට වූ අතර ඔහුට කිට්ටු වන්නට ආ හැමකෙනෙකුටම ඒවායෙන් පහර වැදිණි. පාසල වෙත දිව ගිය දාසි එහි මේස පුටු කඩා බිඳ දමන්නට විය. ඔහුව පරක් කරගැනීමට උත්සාහ කළ ගුරුවරු හතර දෙනෙකුට ඔහු පහර දුන් අතර එතැනින් දිව යද්දීත් ඔහුට මුණගැසුණු හැම කෙනෙකුටම පහර දුන්නේ ය. කඩ සාප්පු වලට වැදී බඩු මුට්ටු ඒ මේ අත වීසි කළ ඔහු එක තැනකින් තව තැනකට පැන්නේ දිවියෙකු ලෙසිනි, ගම පුරා සැනෙකින් දිව ගියේ කුණාටුවක් ලෙසිනි.

වහා වහා අවට වූ ගේට්ටු වැසිණි. කිහිපදෙනෙකු දාසි ව හඹා ගිය අතර වැඩි දෙනෙකු තෝරාගෙන තිබුණේ සැඟවීමයි.වැඩි වෙලාවක් යන්නට මත්තෙන් පොලිස් නිලධාරීන් පැමිණ දාසි ව යටත් කරගන්නා ලදී.

ඒ රාත්‍රිය දාසි පොලිස් කූඩුවේ ගත කළ අතර පසු දිනයේදී ඔහුව මානසික රෝහලට යවන ලදී. මුලදී ඔහුව පාලනය කිරීම පහසු වූයේ නැත. සති කීපයක් යනතුරු ඔහු ව කුටියක වෙන් කර තැබිණි. මේ කාලයේදී ප්‍රධාන ගේට්ටුව අසලට ගොස් පාර දෙස බලන්නට අවසර ඉල්ලා දාසි දොස්තරගෙන් බැගෑපත් වී තිබුණු අතර යහපත් ලෙස හැසිරුනොත් ඊට අවස්තාව දෙන බවට දොස්තර පොරොන්දු වී ය. මේ පාරිතෝෂිකය දාසිට කෙතරම් වැදගත් වී ද යත් ඔහු සතියක්ම හැම දෙනාගේ උපදෙස් පිලිපැද්දේය. මේ නිසා ඔහු ව සේවකයෙක් සමඟ ප්‍රධාන ගේට්ටුව වෙත යවන ලදී. ඒ මුළු පැය ම ඔහු එහි රැඳී තමන්ගේ මනමාලිය ඒ දැයි මඟ බලමින් පාර දෙස බලා සිට තිබිණි.

Translation of the short story Dasi the Bridegroom by R. K Narayan

පරිවර්තනය - හෙල්මලී ගුණතිලක
සිසිල සඟරාව- ජුනි 2024 කලාපය
(සිසිල සඟරාව නිව් සවුත් වේල්ස් හි සිංහල සංස්කෘතික හමුවේ ලේඛක සංසදයේ ප්‍රකාශනයකි)


Picture generated by Canva AI

ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්

දස වියැති කොන්රඩින් තව පස් වසරක් වත් ජීවත් නොවන බවට දොස්තර මහතා විසින් තම වෘත්තීමය අනාවැකිය පළ කර තිබිණි. ඒ දොස්තරවරයා නෝන්ජල්, දුර්වලයෙකු වූ නිසා ඒ අදහස එතරම් වැදගත් ලෙස ගණන් ගැනුණේ නැතත් ද රොප් මහත්මිය විසින් එය අනුමත කළ නිසා ඊට වැදගත්කමක් ලැබුණි. ද රොප් මහත්මිය කොන්රඩින්ගේ ඥාතිවරියකු මෙන්ම භාරකාරිය ද වූවා ය. ඔහුගේ අදහස වූයේ ලෝකයේ සමස්තයෙන් පහෙන් තුනක පංගුවක් වූ කරදරකාරී එහෙත් අත්‍යවශ්‍ය යතාර්ථය ඈ විසින් නියෝජනය කරන බවයි. මීට සම්පූර්ණයෙන්ම පටහැනි වූ ඉතිරි පහෙන් දෙකට අයත් වූයේ ඔහුත්, ඔහුගේ විචිත්‍රවත් පරිකල්පනයත් ය. කවදා හෝ දිනක ලෙඩරෝග, අනවශ්‍ය ප්‍රවේසම් කිරීම් සහ උදාසීන ඒකාකාරී බව ආදී කරදරයන්ට තමන්ට නතු වීමට සිදුවනු ඇති බව කොන්රඩින් කල්පනා කළේ ය. නමුත් තනිකම විසින් බොහෝ විචිත්‍රවත් කර තිබුණු ඔහුගේ පරිකල්පනය නොවිණි නම් මේ වෙද්දීත් මේවාට ඔහු යටත් වී බොහෝ කල් වනු ඇත. 

තමන් කොන්රඩින්ට අකමැති බව ද රොප් මහත්මිය විසින් තමන්ගේ අවංකම මොහොතක පවා පාපොච්චාරණය නොකරන්නට ඉඩ තිබිණි. නමුත් ‘ඔහුගේම හොඳට’ ඔහුගේ ක්‍රියාවන්ට බාධා පැමිණවීම තමන්ට කරදරයක් සේ නොදැනුණු බව නම් ඇයට යන්තමින් තේරුණා විය හැක. කොන්රඩින් නම් ඇයට ඍජුවම ද්වේෂ කළ අතර ඒ හැඟීම ඉතා සාර්ථක ලෙස වසන් කරගැනීමට ද ඔහුට හැකියාව තිබිණි. තමන් වෙනුවෙන් වෙන් කර ගෙන තිබුණු කුඩා සතුටු ක්‍රියාකාරකම් වලින් ඔහුට දැනුණු ප්‍රීතිය දෙගුණ වූයේ ඒවා තම භාරකාරිය අනුමත නොකරන ඒවා වීමට ඉඩ ඇති බව දත් බැවිණි. ඔහුගේ පරිකල්පිත ලෝකයට නම් ඇතුළු වීමට ඇයට තහනම් ව තිබුණේ ඈ කිල්ලකට අසුවූ කෙනෙකු ලෙසින් ය. 

කිසිම අලංකාරයක් නොමැති ගෙවත්ත වෙත ඒ නිවසේ කවුළු බොහෝ ප්‍රමාණයක් විවර විය. නිතරම මේ කවුළු වෙතින් විවධ දේවල් නොකරන ලෙසත්, බෙහෙත් වෙලාව එළඹී ඇති බවත් කියමින් පණිවිඩ නිකුත් වූ නිසා ඔහුට ඒ ගෙවත්තේ කිසිම ආකර්ෂණයක් තිබුණේ නැත. එහි වූ පලතුරු ගස් කීපයත් ඉරිසියාකාර ලෙසින් ඔහුට තහනම් කර තිබුණේ ඒවා කතරක කලාතුරකින් පැලවන දුර්ලභ වර්ගවල ගස් වූ ලෙසිණි. නමුත් ඒ ගස්වල වසරක හට ගත් සම්පූර්ණ පලදාව ම සිලින් දහයකට මිළදී ගැන්මට කැමති භෝග වෙළෙන්දෙක් සොයාගැනීම දුෂ්කර වන්නටත් ඉඩ තිබිණි. මේ ගෙවත්තේ අමතක කර දමනු ලැබූ කෙළවරක, අඳුරු ගහකොළින් වසන් වී, පාවිච්චියට නොගත්, තරමක ඉඩ ඇති මෙවලම් මඩුවක් විය. මෙහි බිත්ති හතර ඇතුළත කොන්රඩින් පුංචි කෙම්බිමක් සොයා ගෙන තිබුණු අතර එය ඔහුට ඇතැම්විට සෙල්ලම්පිටියක්ද ඇතැම්විට දේවස්ථානයක් ද වැනි විය. ඔහුගේ මේ රජදහන ඔහු විසින් ජනාවාස කරගෙන තිබුණේ සුපුරුදු භූතයන් පිරිසකගේ සහයෙනි. මොවුහු ඉතිහාස කතාවලින් සහ කොන්රඩින්ගේ මනසින් උපන්නන් වූහ. 

මොවුන්ට අමතරව මෙහි ජීවමාන පදිංචිකරුවන් දෙදෙනෙකු ද විය. මඩුවේ එක් කෙළවරක තරමක් අවුල් වී වැරහැලි වූ පිහාටු සහිත හුඩාන් වර්ගයේ කිකිලියකු වාසය කළ අතර කොලුවා විසින් ඌට තදින්ම ආදරය පෑවේ ඔහුට ආදරය දෙන්නට වෙන කිසිවෙකු නොසිටි බැවිණි. මීට අමතරව මඩුවේ අඳුරු කොටසේ විශාල කූඩුවක් විය. කොටස් දෙකකට බෙදුණු මෙහි ඉදිරිපස කොටසේ ලං ලං ව යකඩ කූරු තිබිණි. මෙහි විසුවේ උගුඩුවෙකුගේ පෙනුමැති විශාල මුගටියෙකි. කාලයක් තිස්සේ රහසේ සොරකම් කරගත් රිදී බඩු තොගයක හුවමාරුවට මේ සත්ත්වයාව කිසිවෙක්ට නොදැනෙන සේ කූඩුව පිටින්ම මෙහි ගෙන එනු ලැබුවේ කොන්රඩින්ගේ මිතුරෙකු වන මස් කඩයේ කොලුවා ය. නම්‍යශීලී සිරුරක් සහ උල් දත් සහිත මේ සත්ත්වයාට කොන්රඩින් බෙහෙවින්ම බිය වූවත් ඌ ඔහු සතු වටිනාම වස්තුව විය. ඌ මේ ආම්පන්න මඩුවේ වාසය කිරීමම බියකරු, සතුට දනවන රහසක් වූ අතර ‘අර ගෑනි’ නමින් ඔහු හැඳින්වූ තම ඥාතිවරියගෙන් ඉතා ප්‍රවේසමෙන් සඟවාගත යුතු කාරණාවක් ද විය. කුමක් හෝ මායාමය මනෝ මුලාශ්‍රයකින් කොන්රඩින් මේ සත්ත්වයාට නමක් නිර්මාණය කර තිබුණි. ඒ නම ලැබූ දිනෙන් පසු ඌ දෙවියෙකු සහ ආගමක් බවට පත්වීය. ‘අර ගෑනි’ නම් සතියකට වතාවක් ආගමික වතාවත් සඳහා අසල වූ පල්ලියකට යද්දී ඈ සමඟ කොන්රඩින්වද ගෙන යාමට අමතක කළේ නැත. නමුත් ඔහුට නම් එය බයිබලයේ සඳහන් රීමන් මන්දිරයේ කළ නොවැටහෙන යාඥාවක් වැනි විය. ඔහු නම්, හැම බ්‍රහස්පතින්දාවකම ආම්පන්න මඩුවේ පුස් ගඳ සහ නිහඬ බව මැද, ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්යැයි නම් තබා තිබුණු ශ්‍රේෂ්ඨ මුගටියාට ගුප්ත සහ සංකීර්ණ වතාවතක් සිදු කළේ ය. උණුසුම් කාලවලදී රතු මල් සහ සීත කාලවලදී රත් පැහැති කුඩා ගෙඩි වර්ග මේ දෙවොලේදී පූජා කෙරිණි. මේ දෙවියා දරුණු මෙන්ම නොඉවසිලිමත් දේ ගැන වැඩි අවධානයක් යොමු කළ අයෙකු වූ අතර මෙය ඥාතිවරියගේ ආගමේ ඉගැන්වීම් වලට සම්පූර්ණයෙන් පටහැනි බව කොන්රඩින්ට වැටහුණි. මීට අමතරව මේ ආගමේ විශේෂ උත්සව දිනවලදී කූඩුව ඉදිරිපස සාදික්කා කුඩු ඉසීම වැදගත් අංගයක් වූයේ ඒ සාදික්කා මුළුතැන්ගෙයින් සොරකම් කළ යුතු වූ බැවිනි. කලාතුරකින් සිදු කළ මේ උත්සව යෙදුණේ යම්කිසි සිද්ධියක් සැමරීම සඳහායි. එක් වරක් ද රොප් මහත්මිය තුන් දිනක් තිස්සේ තදබල දත් කැක්කුමකින් පීඩා වින්දා ය. කොන්රඩින් මේ තෙදින පුරාවටම තම දෙවොලේ උත්සවය පැවැත්වූ අතර ඒ දත් කැක්කුම ඇති කළේ ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර් බව පිළිගැනීමට පවා සූදානමින් සිටියේ ය. එහෙත් ඒ අමාරුව තව දිනක් පැවතුණා නම් සාදික්කා කුඩු අවසන් වන්නට ඉඩ තිබිණි. 

හුඩාන් කිකිළිය ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්ගේ ලබ්ධියට කිසිදිනක ඇතුල් කරගත්තේ නැත. කිකිළිය ඇනබැප්ටිස්ට් වර්ගයේ බව බොහෝ කලකට පෙර කොන්රඩින් තීරණය කර තිබිණි. මෙහි තේරුම කුමක්දැයි ඔහුටද කිසිම අදහසක් නොවූ නමුත් එය එතරම් වැදගත්කමක් නැති දෙයක් විය යුතු යැයි ඔහු සිත යටින් ප්‍රාර්ථනා කළේ ය. වැදගත්කම ඔහුට අප්‍රසන්නම දෙයක් වූ අතර එහි මිනුම් දඬුව වූයේ ද රොප් මහත්මියයි. . 

ටික කලක් ගතවෙද්දී මෙවලම් මඩුව වෙත කොන්රඩින් පාන ඇල්ම බැල්ම ඔහුගේ භාරකාරියගේ අවධානයට ලක්වන්නට පටන් ගත්තේ ය. ‘සීතල කාලෙටයි රස්නේ කාලෙටයි හැමතිස්සෙම ඔය මඩුවක් අස්සට රිංගන එක හොඳ වැඩක් නෙමෙයි’ කියා වහාම තීරණය කළ ඈ හුඩාන් කිකිළිය විකුණා දැමූ බවත් පෙරදින රාත්‍රියේදීම ඌ ව රැගෙන යන ලද බවත් දිනක් උදෑසන කෑම මේසයේදී ප්‍රකාශ කළා ය. දුර නොපෙනෙන දෑසින් ඈ කොන්රඩින් දෙස එබී බැලුවේ මේ පුවත අසා ඔහු වෙතින් කෝපයක් හෝ ශෝකාලාපයක් බලාපොරොත්තුවෙනි. ඒ වෙනුවෙන් පිළිතුරු ලෙස මනා සේ සැලසුම් කළ තර්ක සහ තරවටු ඈ සුදානම් කරගෙන සිටියාය. නමුත් කොන්රඩින් කිසිවක් කීවේ නැත: ඔහුට කීමට කිසිවක් තිබුණේ නැත. ඔහුගේ හැඟීම් විරහිත සුදුමැලි මුහුණ ඇය තුළ තරමක නොසන්සුන්කමක් ඇති කර තිබුණු අතර හවස් වරුවේ තේ පානය සඳහා ඔහු ප්‍රිය කළ ටෝස්ට් කළ පාන් පෙති මේසය මත දක්නට විය. සාමාන්‍යයෙන් මේවා ඔහුට අගුණ බව කියා ඈ විසින් තහනම් කර තිබුණේ මෙලෙස පාන් සැකසීම මධ්‍යම පන්තික කාන්තාවන් විසින් මාරාන්තික ලෙස සලකන ‘කරදරකාරී බව’ නිසායි. 

“මම හිතුවා ඔයා පාන් ටෝස්ට් කරලා කන්න කැමතියි කියලා,” ඈ රිදුණු හඬකින් කීවේ ඔහු පාන් පෙති වෙත අත වත් නොතැබූ බැවිනි. 

“සමහරවෙලාවට,’ කොන්රඩින් පිළිතුරු දුන්නේය.

එදින හවස්වරුවේ මෙවලම් මඩුවේ දෙවියන් යැදීමේ පිළිවෙතේ අලුත් වෙනස් කමක් සිදුවිය. දෙවියන් වෙත ප්‍රශස්ති යාතිකා ගැයීම කොන්රඩින්ගේ සාමාන්‍ය සිරිත වූවත් එදා ඔහු වරමක් ඉල්ලා සිටියේ ය. 

“ශ්‍රේද්නි වශ්තාර්, මං වෙනුවෙන් එක දෙයක් කරන්න.”

කළ යුතු වූ දේ මෙයැයි සඳහන් නොවුණත් දෙවියෙකු වශයෙන් ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර් ඒ කුමක්දැයි දත යුතුව තිබිණි. මඩුවේ කෙළවර, කිකිළිය විසූ තැන දෙස බලා ආයාසයෙන් ඉකියක් යටපත් කරගත් කොන්රඩින්, ඉන් පිටවී තමන් වෛර කළ ලෝකය වෙත පෙරලා ගමන් කළේ ය. 

ඉනික්බිති හැම රාත්‍රීයකදීම තමන්ගේ නිදන කුටියේ සුවපහසු කළුවර තුළදීත්, හැම හවසකම මෙවලම් මඩුවේ අඩ අඳුර තුළදීත් කොන්රඩින් එක් කටුක යාතිකාවක ම නියැලුණේ ය. “ශ්‍රේද්නි වශ්තාර්, මං වෙනුවෙන් එක දෙයක් කරන්න.”

කිකිළිය ඉවත් කළ පසුත් මෙවලම් මඩුව වෙත කොන්රඩින්ගේ ගමන් අඩු නොවූ බව දුටු ද රොප් මහත්මිය තවත් නිරීක්ෂණ චාරිකාවක නියැලුණා ය. 

“මොනවද අර මඩුවේ කෙළවරේ කූඩුවක අගුලු දාලා තියාගෙන ඉන්නේ? ගිනිපිග් ලා නේද? ඉන්නවාකෝ මම අස් කරලා දාන්න.”

කොන්රඩින් තම දෙතොල් තරයේ පියාගෙන සිටියත් ‘ඒ ගෑනි’ ඔහුගේ කාමරය පෙරළා එහි සඟවා තිබුණු යතුර සොයාගත්තාය. ඉනික්බිති ඈ එයද රැගෙන ජයග්‍රාහී ලීලාවෙන් මෙවලම් මඩුව වෙත ගියේ තම සොයාගැනීම සම්පූර්ණ කිරීමටයි. එය සීතල සන්ධ්‍යාවරුවක් වූ අතර කොන්රඩින්ට නිවසට වී සිටින්නට අණ ලැබී තිබිණි. කෑම කාමරයේ කෙළවරේ ම කවුළුවෙන් බැලූ විට පඳුරු පෙළට ඔබ්බෙන් වූ මෙවලම් මඩුවේ දොර යන්තමින් පෙනුණි. කොන්රඩින් මෙතැන සිට ගල් ගැසී ඒ දෙස බලාසිටින්නට විය. ඇය මඩුවට ඇතුල් වනු ඔහුට පෙනුණි. ඉන් අනතුරුව ඈ පූජනීය කූඩුවේ අගුලු හැර, දුර නොපෙනෙන දෑසින් එහි තුළ ඇති පිදුරු ඇතිරිල්ල තුළ සැඟවී සිටින දෙවියන් දෙස එබී බලන අයුරු ඔහු සිතින් මවා ගත්තේය. සමහරවිට ඇගේ අශෝභන නොඉවසිල්ල නිසා පිදුරු ගොඩට ඇන බලන්නට පවා ඉඩ ඇත. කොන්රඩින් අවසන් වතාවට ඉතා උනන්දුවෙන් තම යාඥාව මිමිණුවේය. එසේ මුමුණද්දීත් තමන් එය විශ්වාස නොකරන බව ඔහුට වැටහිණි. තව ටික වෙලාවකින් ‘ඒ ගෑනි’ ඔහුට අප්‍රසන්නම ඇගේ සිනාවෙන් මුව සරසාගෙන මඩුවෙන් පිටතට ඒමට නියමිත බවත්, තව පැයකින් හෝ දෙකකින් උයන්පල්ලකු විසින් තම අපූරු දෙවියන් ව පිටතට ඔසවා ගෙන යන බවත්, එවිට ඒ දෙවියන් කූඩුවක සිටින වැදගත්කමක් රහිත දුඹුරු පැහැති මුගටියෙකු බව දිස්වන බවත් ඔහු දැන සිටියේය. ඥාතිවරිය හැම විටම ජයග්‍රහණය කරන පරිද්දෙන්ම මෙවරත් ජයගන්නා බවත් ඇගේ වද කිරීම්, රොස් පරොස් සහ උද්ධච්ච, සියල්ල දත් ගතිය නිසා ඔහු ක්‍රම ක්‍රමයෙන් රෝගී වන බවත් අන්තිමේදී කෙදිනක හෝ ඔහුට කිසි දෙයක් ගැන වුවමනාවක් නැති වී දොස්තරගේ අනාවැකිය සැබෑවන බවත් ඔහු දැන සිටියේය. තම පරාජයේ අවමානය සහ කනස්සල්ල මැද ඔහු තර්ජනයට ලක් වූ තම දෙවියන් වෙනුවෙන් උස් හඬින්, නිර් භයව යාතිකාවක් ගයන්නට විය.

ඉදිරියටම යන ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්

දත් සුදු පැහැ වූවත් 

සිතිවිලි රත් පැහැයෙන් ගිනියම් 

සාමය ඉල්ලයි ඔහුගේ සතුරන් 

ඒත් ඔහු ගෙනෙන්නේ මරණයමයි 

අලංකාර ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර්

හදිසියේම යාතිකාව නතර කළ කොන්රඩින් කවුළුවේ වීදුරුවට කිට්ටු වූයේ ය. මෙවලම් මඩුවේ දොර තවමත් පෙර සේම අඩවන් ව තිබිණු අතර කාලය ගෙවෙමින් පැවතිණි. ඒවා බොහෝ දිගු විනාඩි වූවත් කෙසේ හෝ ගතවෙමින් තිබිණි. ගෙවත්තේ තණ බිස්සේ ස්ටාලින්ග් කුරුල්ලන් රංචු ගැසී ඔබ මොබ යන අයුරු ඔහු බලා සිටියේය. නැවත නැවතත් ඔහු උන්ව ගණන් කළේ මඩුවේ දොර වෙත ද අවධානය තබාගනිමිනි. ටික වෙලාවකින් පුළුටු මුහුණක් ඇති සේවිකාවක් තේ පානය සඳහා මේසය සූදානම් කරන්නට කෑම කාමරයට පැමිණියා ය. කොන්රඩින් තවමත් නොඉවසිල්ලෙන් කවුළුවෙන් එපිට බලාගත්වනම පසුවීය. ඔහුගේ හදට ක්‍රම ක්‍රමයෙන් බලාපොරොත්තුවක් රිංගමින් තිබුණු අතර පෙරදී පරාජයේ දුක්ඛිත ඉවසිලිවත්බව දිස් වූ ඔහුගේ දෑසේ දැන් දිලිසුණේ විශිෂ්ඨ දිනුමක් ලද අයෙකුගේ බැල්මකි. ඔහු සෙමෙන් ජයග්‍රහණයේ සහ විනාශයේ ප්‍රශස්තිය මතුරමින් සිටියේය. නොබෝ වෙලාවකින් ඔහුගේ දෑස සොයමින් සිටි දසුන දිස් විය. මඩුවේ අඩවන් වූ දොරින් කහ-දුඹුරු මිශ්‍ර ලොම් ඇති දිගු සිරුරකින් යුතු සත්ත්වයෙක් පිටතට පැමිණියේය. බැස යන හිරුගේ එළිය දෙස බලා ඇස් පිල්ලම් ගසමින් සිටි උගේ මුඛයත් ගෙලත් අවට තද රත් පැහැති පැල්ලම් දක්නට විය. මේ දසුන දැක කොන්රඩින් පහත් වී කවුළුව අද්දර දණ ගසා ගත්තේය. මුගටියා ගෙවත්තේ කෙළවර තිබුණු කුඩා දොළ පාර වෙත ගොස් දිය බී, ඒ හරහා වූ කුඩා ලී පාලම මතින් ගොස් ඉන් ඔබ්බෙහි වූ පඳුරු අතරේ අතුරුදන් විය. ඉතින් ශ්‍රෙඩ්නි වෂ්තාර් එලෙසින් නික්ම ගියේය. 

“තේ ලෑස්තියි,” පුළුටු මුහුණැති සේවිකාව කීවාය; “නෝනා කෝ?”

“එයා දැන් ටික වෙලාවකට කලින් අර මඩුව පැත්තට ගියා,” කොන්රඩින් පිළිතුරු දුන්නේය.

සේවිකාව විසින් තම පාලිකාව සොයන්නට ගිය අතරේදී කොන්රඩින් අසල ලාච්චුවකින් යකඩ අඬුවක් ගෙන තමන්ට පාන් පෙත්තක් ටෝස්ට් කර ගන්නට විය. මෙලෙස සකසා ගත් පාන් පෙත්තේ ඇති තරම් බටර් තවරාගෙන ඉතා සතුටින් ආහාරයට ගනිමින් සිටින අතරේදීම ඔහු කෑම කාමරයේ දොරට ඔබ්බෙන් වේගවත් සහ කලබල ලෙසින් ඇසෙමින් තිබුණු ශබ්ද වලට සවන් දුන්නේය. සේවිකාව ශබ්ද නඟා කළ මෝඩ කෑ ගැසීම්, ඊට පිළිතුරු ලෙස මුළුතැන්ගෙය පෙදෙසින් ඇසුණු තවත් කෑ ගැසීම්, පිටත කව්රුන්ගෙන් හෝ උදවු ඉල්ලමින් දිව ගිය අඩි ශබ්ද සහ මඳ නිහැඬියාවකින් පසු බියපත් ඉකිබිඳීම් සහ දරාගැනීමට දුෂ්කර පුවතක් නිවස වෙත රැගෙන එන්නෙකුගේ බර අඩි හඬ ඇසෙන්නට විය. 

“අනේ ඒ අසරණ දරුවාට මේ විස්තරේ කියන්නේ කවුද? දෙවියනේ මට නම් ඒක කරන්න බැහැ!” උස් හඬින් කාගේදෝ කටහඬක් ඇසුණි. ඔවුන් ඒ කාරණාව ගැන විවාද කරගන්නා අතරතුරේදී කොන්රඩින් තවත් පාන් පෙත්තක් ටෝස්ට් කර ගත්තේය. 

පරිවර්තනය- හෙල්මලී ගුණතිලක

Translation of the short story 'Sredni Vashtar' by Saki

සිසිල සඟරාව- මැයි 2024 කලාපය

(සිසිල සඟරාව නිව් සවුත් වේල්ස් හි සිංහල සංස්කෘතික හමුවේ ලේඛක සංසදයේ ප්‍රකාශනයකි)

Picture generated by Canva AI

මීයා

තම නිවසේ වෙසෙන ගැහැනුන් රාත්‍රී දෙකක් තිස්සේ නොකඩවා එක ලෙසම කටයුතු කිරීම ගැන ගනේසන් ට දැනුණේ කේන්තියකි. එදිනත් රාත්‍රී ආහාරයෙන් පසු කිසිම කෑම කැබැල්ලක් ඉතුරු නොවන සේ ඔවුන් මුළුතැන්ගෙය පිරිසිදු කර නින්දට ගොස් තිබිණි.

මොවුන් ට මේ ගැන අවබෝධයක් නොමැති වීමට ඉඩ නැත. තම සොයුරියට වයස පනහට වැඩි ය. බිරිඳ ට හතළිහකට ආසන්න ය. දියණියට ළඟදීම දහතුන් විය එළඹෙනු ඇත. එහෙත් කුස්සියේ එකම තෝසේ කැබැල්ලක්, අප්පලමක් හෝ පොල් ඉරුවක් දක්නට නොවිණි.

ඉතින් මීයාට උගුල් අටවන්නේ කුමකින් ද?

“උඹලා බම්බු ගහගනිල්ලා!” තමන්ටම මුමුණා ගත ගනේසන්, නිදන්නට ගියේය. 

රෙදි වනන්නට යොදාගැනෙන උණ බම්බුව යන්තමින් සෙලවෙනු ඔහුට ඇසුණේ ඔහු නින්දට ගොස් පැය බාගයක්වත් ගතවන්නට පෙර ය.  මීයා එහි යට අත ඔස්සේ ඇවිදිමින් සිටියේය. තවත් විනාඩි දෙකක් යද්දී උණ බම්බුව තවත් සෙලවෙනු ඇසුනි.  ඒ වෙද්දි මීයා එහි මතුපිටට නැග තිබුණි.  ඉනික්බිති ඇසුණේ තඹ පලංගනාවක් බිත්තියේ ගැටෙන හඬකි. මීයා සොල්දරයට නැග තිබුණි.  සර සර හඬින් කියවුණේ ඌ  පරණ පත්තර ගොඩක් මතින් ඇවිද යන බවයි. 

“දඩස්!”

මීයා සොල්දරයේ සිට ලී අල්මාරිය මතට පනිද්දී ඒ මත ඇති පැරණි ටින් බෙලෙක්ක පෙරලී යන හඬක් ඇසේ. ඉන්පසු එතැනින් ඌ ඇණයකින් බිත්තියේ එල්ලා ඇති කුඩා රාක්කය මතට පනී. ඉනික්බිති පැතිරෙන්නේ මද නිහැඬියාවකි. එහෙත් ඒ සන්සුන් බව බිඳිමින් කුමක් හෝ මහා හඬින් පෙරළෙනු ඇසේ. ගනේසන් සහ බිරිඳ අවදි වී, විදුලි බුබුල දල්වා වටපිට බලද්දී දුටුවේ මීයා විසින් තෙල් බඳුනේ පියන පෙරළා ඇති බවයි. 

ගනේසන් දත් මිටි කමින් සිය බිරිඳට රවාගෙන සිටිද්දී ඈ නිදිමතින්ම තෙල් බඳුන කූඩයකින් වසමින් සිටියාය. 

“මම හැමදාම ඔහෙට කියනවා මොනවා හරි කෑම ඉතුරු කරන්න කියලා මී උගුලට තියන්න. එහෙම කියලා තියෙද්දීත් ඔහේ කිසිම දෙයක් ඉතුරු නොකර කුස්සිය අස් කරලා දානවා!”

“මොනවා තියන්නද? මීයාට කියලා රසම් හැන්දක් තියන්නද මට කියන්නේ?එහෙම නැත්තම් උප්පුමා ගුලියක් කොක්කක අමුනන්නද?”

මෙය අසා ගනේසන් මහත් සේ කෝපයට පත් වූයේය. “මට ඔහොම කතාකරන්නේ උඹ කවුරු කියලා ද හිතාගෙන ද?” ඔහු ගුගුලේ ය. 

“මම කවුරුවත් කියලා හිතාගෙන නැහැ. මේ ගෙදර තෝසේ හරි වඩේ හරි හදනවානම් මීයාට කියලා මොනවා හරි ඉතුරු කරන්න තිබුණා. අපි ඉතින් දවස ගානේ තෝසේයි වඩේයි නේ කන්නේ, නැද්ද හොඳයි?”

“හරි එහෙනම් හැමදාම මීයා ආවදෙන්, ඇවිත් හැම දේම හලලා නාස්ති කළදෙන්!”

මීට ගනේසන් ගේ බිරිඳ පිළිතුරු දුන්නේ නැත.ඒ වෙනුවට ඈ එළවලු කූඩයේ පතුලේ තිබී වියලුණු ළූනු ගෙඩියක් ගෙන එය ඔහු වෙත පෑවාය. “කැමති නම් මේක පාවිච්චි කරලා බලන්න.”

“මේ වගේ ළූනු ගෙඩියක් කන්න මීයෝ ආවේ කොයි ලෝකේ ද?” ඔහු එය ඇය වෙත දමා ගැසූ විට ඇයට යම් වේදනාවක් දැනෙන්නට ඇත. නමුත් ඈ කිසිත් නොකියා නැවතත් ඇඳට ගියාය. 

ගනේසන්ට නැවත නින්දට යා නොහැකි විය. පුද්ගලයන් දස දෙනෙකුට එකවර කෑමට හෝ නින්දට පවා ඉඩකඩ මදි වූ ඒ කුඩා ඉඩකඩ තුළ හැම රාත්‍රියකම මීයන් හතර පස් දෙනෙක් මහත් නිදහසින් කෙළි සෙල්ලම් කළහ. උන් රෙදි පෙරෙදි හපා විනාශ කර, හට්ටි මුට්ටි පෙරළා, තක්කාලි ගෙඩි කා දමා ඉවුම් පිහුම් සඳහා වූ තෙල් බීවෝය. මීට අමතරව උන් නොවරදවාම දෙවියන් වෙනුවෙන් දැල්වූ පහනේ පහන් තිරය පවා ඇදගෙන යන්නට අමතක කළේ නැත. 

ගනේසන් කමිසයක් පැළඳගෙන ශත විසිපහක් සාක්කුවෙහි දමා ගත්තේය. නිවසින් පිටත් වූ ඔහු තමන්ගේ පසුපසින් ඉදිරිපස දොර අගුලු දැමුවේය. 

මේ වෙද්දී මඟ දෙපස ආපන ශාලා වසා දමා තිබිණි. විවරව තිබුණේ තේ කඩ සහ බුලත් විට විකිණූ පෙට්ටි කඩ පමණි. එක වඩයක් සොයාගනු හැකි නම්, අඩුම තරමේ වඩයකින් අඩක් වත්..ඒත් කොතැනක වත් වඩයක් ඉතිරි වී තිබුණේ නැත. පාන්, විස්කෝතු, කෙසෙල් වැනි දේවල් ආපන ශාලා වල ඉතිරි වී තිබුණත් මේ හැම එකක්ම මීට පෙර මීයා වෙනුවෙන් අත්හදා බලා අසාර්ථක වී තිබිණි. මීයා ප්‍රිය කළේ ගැඹුරු තෙලේ දින ලද වඩේ, පකෝඩා හෝ පපඩම් වැනි දේ පමණි. එහෙත් තෙල් වල මිළත් පරිප්පුවල මිළත් බලද්දී මේවා නිවසේදී පිළියෙළ කළ හැක්කේ කවරෙකුට ද? ඔවුන්ගේ නිවසේ හාල් කොටා සකසන උප්පුමා, රුලං උප්පුමා හෝ පොංගල් මාරුවෙන් මාරුවට පිසිනු ලබන්නේ වෙන කෑම වර්ග සඳහා අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය නිවසේ නොතිබුණු නිසා යි. ‘උප්පුමා’ සහ ‘පොංගල්’ යන වචන පවා ගනේසන් ට ඒ වෙද්දී පිළිකුල් ව තිබුණු අතර මීයාටද එසේ වන්නට ඇතැයි ඔහු අනුමාන කළේ ය. 

“මීයාගේත් වෙලාව තමයි, අද උදේම ඌ අසුබ නිමිත්තක් දකින්න ඇත්තේ’ සිතූ ගනේසන් ආපසු හැරී නිවස බලා පිටත් වුණේය. 

නගරයේ චතුරශ්‍රය දෙසින් මහජන රැස්වීමක හඬක් ඈතින් ඇසුණි. එහි සෙනඟ තිහ හතළිහකට වඩා රැස්ව නොසිටියත් කවුදෝ තම අත පය විසිකරමින් කතාවක් පවත්වමින් සිටියේය. ටික වෙලාවක් මීට සවන් දෙන්නට සිතූ ගනේසන් රැස් ව සිටි සෙනඟ ට එකතු වූවේය. 

සභාව අමතන්නා නික්සන් ට තදින් දොස් පවරමින් සිටියේය. ඉනික්බිති ඔහු චීනයටත්, බ්‍රිතාන්‍යටත් රුසියාවටත්, පකිස්තානයටත් වග පල කියා ඉන්දිරා ගාන්ධිටත් තමිල්නාඩුවේ පාලකයන්ටත් සිය අවසාන නිවේදනය නිකුත් කළේය. මේ තර්ජන වලින් සීයෙන් එකක් වත් ප්‍රදේශයේ මී සමාජ පන්තියට අසන්නට ලැබෙන්නේ නම් උන් බෙන්ගාල බොක්කේ පිළිසරණ සොයා යනු නොඅනුමානය. මීයන්ට දෙමල භාෂාව නොවැටහුණේ කිමද?

නමුත් මෙහි මේ කථිකයාට අමතරව තවත් දෙයක් ගනේසන් ගේ අවධානය පැහැර ගත්තේය. රැස්ව සිටි පිරිසෙන් මඳක් ඔබ්බෙහි වූ අත් කරත්තයක් වටා කීප දෙනෙකු වටවී සිටිනු ඔහුට පෙනුණි. මේ කරත්තයේ ලිපක් තිබුණු අතර ඒ මත බුබුළු දමමින් තිබුණු තෙල් තාච්චියෙන් බානු ලබන කෑම වර්ග තත්පර කිහිපයක් ඇතුළත අලෙවි වෙමින් තිබුණි. ගනේසන් අත් කරත්තය වෙත කිට්ටු වී එය අසලින් සිට ගත්තේය. පාන් පිටි දවටන ලද මිරිස් කරල් විස්සක් පමණ තෙලේ බැදෙමින් තිබෙනු පෙනුණේ සයුරේ පාවෙන සබ්මැරීන මෙනි. අසල සිටි මිනිසෙක් “වඩේ හදපන්කෝ අයියා, වඩේ!” කීවත් ඊළඟ වතාවේත් තෙල් තාච්චියට දමනු ලැබුවේ මිරිස් කරල් ම පමණි. “වඩේ හදපන්කෝ අයියා!” ගනේසන් ද කීය. මිරිස් බජ්ජි සඳහා ඉහළ ඉල්ලුමක් ඇති බව පෙනුණි. මෝටර් රථයකින් බට පුද්ගලයෙක් “බජ්ජි අටක් ඔතලා තියනවා,” කියා අඳුරු ඉසව්වකට ගියේ මුත්‍රා කිරීමටයි.

“මේ වතාවේ වඩේ හදපන් අයියා, හරිද?” ගනේසන් නැවතත් කීවේය. මිරිස් කරල් තෙලෙන් පිටට ගත් සැණින් ඒවා දෙකක්, හතරක් හෝ දහයක් ලෙස වහා වහා පාර්සල් කෙරුණි. 

“සර් වඩේ ඉල්ලුවද? කීයක් ඕන ද?”

එක වඩයක් පමණක් ඉලීමට ගනේසන් ට මැළිකමක් දැනුණි. “දෙකක් ඇති” ඔහු කීවේය. 

“එහෙනම් ඊළඟ වටේට වඩේ බදින්නම්” කී වෙළෙන්දා යලිත් වතාවක් තෙලට දැම්මේ මිරිස් කරල්ම ය. වරුවක් තිස්සේ වඩේ ඉල්ලමින් සිටි අනෙත් පුද්ගලයා උස් හඬින් තම විරෝධතාවය පළ කරන්නට විය.

“මේක බැදිලා ඉවර වෙන්න ලඟයි සාර්.. තව විනාඩියයි! අර බලන්න අර මහත්තයාත් බලාගෙන ඉන්නේ වඩේ දෙනකම්.”

ගනේසන් ට අපහසුතාවයක් දැනුණි. කෑම විකුණන අත් කරත්තය වටා සෑහෙන්න තරමක පිරිසක් රැස් වී සිටියහ. ඒ හැම කෙනෙක්ම තමන්ගේ ඇනවුම ලැබෙනතුරු කෑමට සුදානම් ව බලා සිටියහ. තමන් ද තමා ඇනවුම් කළ වඩේ ආහාරයට ගැනීමට නොඉවසිල්ලෙන් සිටින බවක් ඔවුන් සිතනවා ඇත. ඒ ඇනවුම මී උගුලකට බව ඔවුන් දන්නවා නම්! ඔහුට මහත් කනස්සල්ලක් දැනුණි. 

බැදී අවසන් වූ පසු ඔහුට ඔහුගේ ඇනවුම මුලින්ම ලැබුණි. ඒවා ‘මාලයි මරසු’ නම් සවස පුවත්පතේ පිටුවකින් ඔතා තිබිණි. ඉන් කාන්දු වූ උණුසුම් තෙල් පත්තර පිටුව පෙඟී ඔහුගේ අත්ලේ ගෑවුණි. මේ වඩේ දෙකෙන් විහිදුණේ ප්‍රනීත සුවඳකි.

ගනේසන් තම නිවාස බලා නික්මුණි. වඩේ පාර්සලයේ උණුසුම දරාගනු නොහැකිව ඔහු එය අත්ලෙන් අත්ලට මාරු කරමින් ඇවිද ගියේය. මින් ඔහුගේ දෙ අත්ලේත් පත්තර පිටුවේත් බෙහෙවින්ම තෙල් තැවරිණි. 

මේ වඩේ මීයෙකු වෙනුවෙන් සැකසුණු බවක් ඒ වෙළෙන්දා දැන සිටියා නම්! මේවා තම නිවසේදී පිසිනු ලැබී නම් ගනේසන් ට මේ වරදකාරී හැඟීම නොදැනෙනු ඇත. එහෙත් දැන් ඔහුට දැනුනේ මහත් අපහසුතාවයකි.

තම කමිසයේ තෙල් පල්ලම් නොගෑවී එහි සාක්කුවෙන් නිවසේ යතුර පිටතට ගැනීම කළ නොහැක්කක් විය. ඔහු වඩේ පාර්සලය බිමින් තබා තම තෙල් තැවරුණු දෑත දෙපයේත් විලුඹේත් පිසදා ගත්තේය. නිවස තුළ ට ගිය පසු ඔහු එක් වඩයක් මී උගුලේ කොක්කෙහි ඇමිණූ අතර දෙවැන්න කා දැමුවේය. 

වයස පනහට වැඩි පුද්ගලයෙක් රාත්‍රී දහයට පමණ වඩයක් කෑ විට එහි යම් අයහපත් ප්‍රතිපලයක් 

ඇති වනු නියත ය. මේ තමන්ට ලැබෙන්නේ එක්තරා ආකාරයක දඬුවමක් බව කල්පනා කළ ගනේසන් ඒ මේ අත පෙරළෙමින් වැතිර හිඳ අන්තිමේදී නින්දට වැටුණේය. 

උදෑසන වෙද්දී ගනේසන්ගේ උදරය මහත් සේ පීඩා දෙමින් තිබිණි. එමෙන්ම රාත්‍රියේදී මීයා මී උගුලට හසු වී මහත් කලබලයක් කරමින් පසු වූ බව ඔහු දැනගත්තේ බිරිඳ කියූ විටයි. 

දැන් ඉතින් මීයා ව කොතැනකට හෝ ගොස් අත ඇරිය යුතු ය. ඔහු මී උගුල අතින් ගෙන නිවසින් පිටත් විය. මීයා උගුලේ වූ කුඩා සිදුරකින් තම හොම්බ පිටතට දැම්මේ ය. ඒ හොම්බේ තරමින් නම් ඌ විශාල මීයෙක්ද, කුඩා එකෙක් ද යන වග අනුමාන කිරීම දුෂ්කර විය. නමුත් ඌ ට පිටි බෙලෙක්කයක් පෙරළන්නත්, තෙල් බඳුනේ පියන ගලවන්නත්, කිලිටි රෙදිත් එළවලුත් කා දමන්නත් හැකි නම් උගේ ප්‍රමාණය දැනගැනීමෙන් ඇති ප්‍රයෝජනය කුමක් ද?

මෙවර නම් මීයා ව කාණුවට අත් නොහරින්නට කල්පනා කළ ගනේසන්, මී උගුලත් ගෙන චතුරශ්‍රය වෙත ගියේ ය. මේ මීයාට නම් ඔවුන්ගේ නිවස නැවත සොයාගැනීමට අඩුම තරමේ සතියක්වත් ගතවනු ඇත. ඒ අඩුපාඩුව ලොකු ගැටළුවක් නොවන්නේ තම නිවසට පැමිණීමට තවත් ඕනෑතරම් මීයන් සිටි බැවිනි. 

තමන් පසුපස එන කොලු කුරුට්ටන් මඳක් ඉවත්වන්නේ නම් මැනවි යැයි ගනේසන් ට සිතුණි. නමුත් ඔවුන් බලා සිටියේ තමන් මී උගුල විවර කරන තුරුයි. ඔහු එය බිම තබා එහි දොර විවර කළේ ය. එළියට දිව ආ මීයා මධ්‍යම තරමේ එකෙක් විය. ඌට ඉඩකඩ සහිත එළිමහන නුහුරු බැවින් කලබලයට පත් ව ඒ මේ අත දුවන්නට විය. අසල වූ කොල්ලෙක් ඌ වෙත ගලක් ගැසී ය. 

“එපා, කොල්ලෝ එපා!” ගනේසන් කෑ ගැසීය. 

එවෙලේම කොහේදෝ සිට පියඹා ආ කපුටෙක් මීයාට එක වරක් කොටා නැවතත් පියාඹා ගියේ ය. උඩුකුරුව වැටී ගැහෙමින් උන් මීයා ටික වෙලාවකින් නැවත නැගිට කොර ගසමින් වඩාත් වේගයෙන් දුවන්නට විය. කපුටා වටයක් පියාසර කර වේගයෙන් පහතට පැමිණෙන්නට විය. මීයාට සැඟවෙන්නට තැනක් තිබුණේ නැත. කපුටා ඌ ව එක්වරම ඩැහැගෙන ඈතට පියාඹා ගියේය. ගනේසන්ට වේදනාවක් දැනුණි. 

එහෙත් ඔහුට වඩාත්ම දුකක් දැනුණේ වෙනත් කරුණක් නිසා යි. නැවත නිවස බලා යාමට පෙර ඔහු මී උගුල තුළ බැලුවේ ය. ඔහු පෙර දිනයේදී එහි රැඳවූ වඩය එලෙසින්ම ඒ තුළ විය. 

පරිවර්තනය- හෙල්මලී ගුණතිලක 

Translation of the short story ‘The Rat’ by Ashokamitran translated from tamil to English by Vasantha Surya

From the book ‘Short fiction from South India’ (2008)-  Oxford University Press

Image generated from Canva AI

සිසිල සඟරාව- පෙබරවාරි 2024 කලාපය 

(සිසිල සඟරාව නිව් සවුත් වේල්ස් හි සිංහල සංස්කෘතික හමුවේ ලේඛක සංසදයේ ප්‍රකාශනයකි)