October 29, 2018

උපාසක කකුළුවෝ, කඩොලාන ආකෘති සහ මඩ ගඳ මතක


"ආ නංගී... එහෙනම් කියන්න බලන්න මූ මොකෙක්ද කියලා!" වටවී සිටින තම සගයන්ගේ උසුළු විසුළු මැද සිසුවෙක් ප්‍රදර්ශන කුටිය භාර සිසුවියගෙන් උපහාසයෙන් අසයි. ඔහුගේ අත්ල මත බොහෝ දුර්වලව අඬු සොලවන මඩ තැවරුණු කකුළුවෙකි.

"ඌ... මේ ..මේ" සිසු රංචුවේ ආගමනය නිසා කලින් කටපාඩම් කළ විස්තර සියල්ල අමතක ව ගිය කෙල්ල තෙපරබායි.."ඌ මේ.. උපාසක කකුළුවෙක්!"

දසත පැතිරෙන්නේ කෙළවරක් නැති හිනා හඬයි. තාපස කකුළුවා උපාසක කකුළුවා වූයේත් ඒ කෙල්ලට පාසැල් කාලය පුරාවටම පවතින නමක් වැටුණේ ත් ඒ අධ්‍යාපනික ප්‍රදර්ශනය දවසේ ය.


පාසැලේ ප්‍රදර්ශනයට අප පන්තියේ ප්‍රදර්ශන භාණ්ඩය ලෙස කඩොලාන පරිසරයක් තනන්නට මුලින්ම අදහස ඇතිවුණේ කාටදැයි මට මේ වෙද්දී මතක් වන්නේ නැත. එහෙත් එය ගුරුවරුන්ගෙන් යෝජනා නොවූ බවත්, අප පන්තියේ සිසුවියන් අතරින්ම යෝජනා සම්මත වූ බවත් මට මතක ය. එවකට සොළොස් හැවිරිදි වියේ උන් අපට ඒ වයසටම උරුම 'සියල්ල කෙසේ හෝ සාර්ථක වේවි!' යන නොසැලෙන විශ්වාසය නම් තිබණු බව මට හොඳාකාරවම මතක ය. අප පාසලේ හතලිස් වෙනි සංවත්සරය සමරන්නට සංවිධානය කරන ලද උත්සව මාලාවේ වැදගත් තැනක් ඒ දැවැන්ත අධ්‍යාපන ප්‍රදර්ශනයට හිමිවිය. ඊට පෙර අපට මතක ඇති කාලයක පාසලේ එවැනි උළෙලක් සංවිධානය කර නොතිබිණි. එවකට එකොළහ වසරේ උන් අපට, කුඩාවුන් මෙන් සිල්ලර රිජිෆෝම් ආකෘති නොතනා ප්‍රදර්ශනයට 'වැදගත්' දෙයක් ඉදිරිපත් කරන්නට මහත් වුවමනාවක් විය. පාසලේ ජ්‍යෙෂ්ඨ පන්තියක ඉගෙනුම ලබන්නන් වීම මේ මාන්නයට එක් හේතුවක් විය. මීට අමතරව සහෝදර පාසැල් වලින් පවා මේ ප්‍රදර්ශනය නැරඹීමට පැමිණෙන බව දැන සිටීමත් එකී පාසැල්හි අප ' හඳුනන' ශිෂ්‍යයන් සිටීමත් මේ උද්යෝගයට තව තවත් හේතු විය. කෙසේ හෝ අපගේ මේ 'කඩොලාන යෝජනාවට' ගුරු මණ්ඩලයෙන් අනුමැතිය ලැබිණි. කළ යුත්තේ කුමක්ද, කෙසේද යන්න පිළිබඳව ඡායාමාත්‍රික හැඟීමක් පමණක් සහිතව අප ඒ කටයුත්තට අතගැසුවේ මහත් ආත්ම විශ්වාසයෙනි.

ආකෘතිමය කඩොලාන පරිසරයක් තැනීමට නම් පළමුවෙන්ම සැබෑ කඩොලාන පරිසරයක් වෙත ගොස් අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය ගෙනආ යුතු විය. බොරැල්ලේ තිබුණු අපගේ පාසලට ආසන්නම කඩොලාන පරිසරය ඇත්තේ මීගමුවේ බව එදා සම්මත වූ තීරණය හරිදැයි අදටත් මා හට විශ්වාසයක් නැත. එහි ගොස් අවශ්‍ය දේ ගෙන ඒමට කඩිනමින් කණ්ඩායමක් සැකසිනි. කඩොලාන පරිසර වෙත බොහෝ ක්ෂේත්‍ර චාරිකා මෙහෙයවා ඒ ගැන තොරතුරු හොඳින් දැන සිටි තාත්තාවත් ඒ ගමනට එකතු කරගන්නට මට හැකි විය. තවත් දෙමවුපියන් කිහිප දෙනෙක් හා ළමුන් පහළවක් විස්සක් තරම් පිරිසක් ද මේ ගමනට එක විය.


අපගේ ගමනට යොදාගෙන තිබුණේ කසිකබල් බාග ලොරියකි. මීගමුවේ සිට ආපසු ගෙනෙන්නට තිබුණු ද්‍රව්‍ය ගැන අසා වෙනත් කිසිම ලොරිකරුවෙක් මේ කොන්තරාත්තුව බාර නොගත්තා විය හැක. අපට නම් ඒ අබලන් ලොරියේ ගමන සුඛෝපභෝගී රථයක ගමනකට වඩා විනෝදජනක විය. අතනින් මෙතැනින් එකතු කරගත් උදලු, ගෝනි, අලවංගු, යකඩ තාච්චි රැසක් ද ලොරියේ පසුපස විය. ගමනේ අරමුණ වූ බරපතල කාරනාව ගැන සාකච්ඡා කරනු වෙනුවට මීගමුවට යනතෙක් ම නොනනවත්වාම ගී ගැයූ අපට මෙය තවත් විනෝද චාරිකාවක් විය. 

එදා දණක් මඩේ බැස, කඩොලාන පැළ උදුරමින්, මුල් ගලවමින්, ගෝනි වලට මඩ එකතු කරමින්, කඩොල් ගස්වල අතු කපමින් පැය ගණනක් ගත කළ අප, හවස් වෙද්දී හඳුනාගත නොහැකි තරමට මඩ වැකී කළු පැහැ වී තිබිණි. එමෙන්ම ආරම්භයේදී තිබුණු උද්යෝගයද ක්‍රමක්‍රමයෙන් පලුදු වෙමින් තිබිණි. "මීට වඩා ලේසි දෙයක් තෝරාගන්න තිබ්බේ නැද්ද?" "මං කිව්වා වගේ සුර්ය ග්‍රහ මණ්ඩලය හදන්න තිබ්බේ.." අතනින් මෙතැනින් කසු කුසු ඇසෙන්නට විය. එහෙත් කණ්ඩායම් නායිකාවගේ රැවුම් ගෙරවුම් මැද අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය එක්රැස් කෙරිණි. මඩ අවුස්සද්දී තැන තැන මතු වූ කකුළුවන් රැසක් ද අප අල්ලාගත්තේ උන් අපගේ කඩොලාන ආකෘතිය ට තාත්වික බවක් එක කරනු ඇතැයි යන බොළඳ සිතුවිල්ලෙනි. උන්ට කොළඹ ඒම සඳහා කලපු දිය පිරවූ බාල්දියක් ලැබිණි.එදා අපට ගිය කාර්යය සම්පූර්ණ කරගන්නට අප හා ගිය වැඩිහිටියන්ගේ නොමඳ සහාය ලැබිණි. එකතු කරගත් සියල්ල ඉතා වෙහෙසවී ලොරියේ පටවාගෙන මීගමුවෙන් පිටවෙද්දී ඇඳිරි වැටෙන්නට ආසන්න වී තිබිණි. ආපසු ගමනේදී හෙම්බත් වූ කෙල්ලන්ගේ දැඩි නිහඬබව මිස ගී හඬක් නම් නෑසුණු බවක් මට මතක ය.

මීළඟ අභියෝගය වූයේ කඩොලාන පරිසරය ගොඩනැඟීම ය. සති අන්තයක් පුරාවටම වෙහෙසවී අපේ 'කඩොලාන' නිමවන්නට එකාමෙන් අප වෙහෙසුණේ ප්‍රදර්ශනය එළඹෙන සතියේ ඇරඹෙන බැවිනි. මේ ව්‍යාපෘතියේ අපිරිසිදු ස්වභාවය නිසාමදෝ අපට මේ සඳහා පාසලේ කොණක කඩා දමන්නට නියමිතව තිබුණු පන්ති කාමරයක් ලැබිණි. බිමට ඉටිකොළ එලා, ඒ මත කළු පැහැති මඩ තට්ටු අතුරා, උදුරාගෙන ගෙනා විවිධ වර්ගයේ කඩොල් පැළ එහි සිටුවා යම්කිසි ආකාරයක කඩොලානක් නිර්මාණය කරන්නට අපට හැකි විය. වෙන වෙනම කපාගෙන ආ වායුධර මුල් මඩේ සිටුවා, කරු මුල් කයිරු මුල් කඩොල් අතු වලට තබා බැඳ තිබුණු නිසා එහි එක්තරා තාත්වික ස්වරූපයක් දිස් විය. ඉතා ප්‍රවේසමෙන් රැගෙන ආ කකුළු රංචුව මෙහි අත්හැරියහොත් උන් පන්ති කාමරය පුරා දිවයන බව අපට මතක් වූයේ මේ සියලු කටයුතු අවසන් වූ පසු යි. කෙසේ හෝ උන්ගෙන් ප්‍රයෝජනයක් ගත යුතු බැවින් උන් නූල් මඟින් කඩොල් මුල් වෙත බැඳ තබන්නට යෝජනා වූයේ වෙන කළයුතු කිසිවක් සිතාගත නොහැකි තැනයි. වාසනාවකට උන් ඉතා අහිංසක කකුළු විශේෂයක් වූ බැවින් මේ 'නූල් බැඳීම' අපට ශාරීරික හානි නොවන සේ සිදුකල හැකි විය. අප විසින් අඳුරු කඩදාසි අලවා පන්ති කාමරයේ ජනේල වසා තිබුණේ කඩොලාන පරිසරයට ගැලපෙන ලෙස යි. එහෙත් හවස් වෙද්දී එය 'අඳුරු වැඩියි!' යැයි රැස්ව සිටි පිරිස අතරින් අදහස් මතුවන්නට විය. කොහෙන්දෝ සොයාගත් වයර් පටක් පන්ති කාමරයේ තිබුණු විදුළි පේනුවට සම්බන්ධ කර ඊට විදුලි බුබුලක් අමුණා කඩොල් ගස් අතර රඳවන්නට එක් මිතුරියක් ඉදිරිපත් වූයේ ස්වේච්ඡාවෙනි. තමන් 'වයර් වැඩ දන්නා' බවත් ' මේ වගේ වැඩ ගෙදරදීත් කර ඇති' බවත් ඈ පැවසුවේ මහත් වැදගත් කමකිනි. එහෙත් වයර් පට අතට ගත් සැණින් ඈ විදුලි සැර වැදී වෙව්ලන්නට වූයේ නොසිතූ පරිදි ය! රැස්ව සිටි කිසිවෙකුටවත් කර කියාගත දෙයක් නොමැතිව තත්පර දෙකතුනක් ගතවන්නට ඇත. කුමක් හෝ හාස්කමකට වැඩි වෙලාවක් ගතවන්නට මත්තෙන් ඈට ඒ වයර් පට අතහැරිණි. එසේ නොවුණා නම් කුමකින් කුමක් සිදුවන්නට තිබිණි දැයි මතක් වෙද්දී දැනුදු මගේ ගත සිත හිරිවැටී යයි. කම්පනය හැර වෙනත් හානියක් සිදු නොවී තිබුණු මිතුරිය එවෙලේම ගෙදර පිටත් කෙරිණි. කඩොලාන ආකෘතිය ආලෝකමත් කිරීමේ යෝජනාව වහාම අහෝසි කෙරිණි. මේ සියලු දේ සිදුවෙද්දී අප හා එකම ගුරුවරයෙක් වත් වැඩිහිටියෙක්වත් නොසිටියේ කුමන අතපසු වීමකින්දැයි දැන් නම් සිතාගත නොහැක. එහෙත් කෙසේ හෝ තවත් උපද්‍රව නොවී අපගේ කඩොලාන පරිසර ආකෘතියේ වැඩ අවසන් විය.

ප්‍රදර්ශනය මහත් උත්සවශ්‍රීයෙන් ඇරඹිණි. පන්තියේ සිසුවියන් කණ්ඩායම් කර 'එක්සිබිෂන් ඩියුටි' හෙවත් කුටියට පැමිණෙන අමුත්තන්ට කඩොලාන ගැන විස්තරයක් සැපයීමේ කටයුත්ත පවරා තිබිණි. ඩියුටි තිබුණු අය ඒ වෙනුවෙන් සැකසුනු විශේෂ ලාංඡනය පැළඳගෙන විස්තර කිරීම් කළේ මහත් ආඩම්බරයෙනි. මුල් දිනවල අමුත්තන් ලෙස බොහෝවිට පැමිණියේ අවට පාසැල් වල ප්‍රාථමික සිසුන් බැවින් කිසිදු හැලහප්පීමක් ඇති වූයේ නැත.ඩියුටි නොතිබුණු සෙස්සෝ පාසලේදී කලාතුරකින් ලැබුණු මේ නිදහස විඳිමින්, අයිස්ක්‍රීම් කමින්, ප්‍රදර්ශන භුමියේ සෙනඟ අතරේ හඳුනන මුහුණු සොයමින් ඇවිදිමින් කාලය ගත කළ හ. එහෙත් අපගේ ප්‍රදර්ශන කුටියට අප නොසිතු දෙයක් සිදුවෙමින් තිබිණි. කඩොලාන පරිසරය තනන්නට කතිකා කර ගනිද්දී, ගස්වලින් කපන ලද අතු සහ මඩ ආදියට සතියක් ගතවෙද්දී සිදුවිය හැකි දේ ගැන අප කල්පනා කර තිබුණේ නැත. අවාසනාවකට මෙන් ප්‍රදර්ශනයේ තෙවැනි දිනය පමණ වෙද්දී කඩොල් ගස් වල කොළ මැලවී අඩපණ වී තිබිණි. ජනෙල් වසා තිබුණු කුටිය,පල් වී තැම්බුණු මඩ ගඳින් පිරී තිබිණි. මීට අමතරව කඩොල් මුල් වෙත ගැටගසන ලද කකුළුවන් උන්ගේම කකුළු කතුරෙන් නූල් කපාගෙන දසත දිව ගොස් තිබිණි. ඇතැම් කකුළුවන් මිය ගොස් සිටි අතර ඇතැම් උන් පණ අදිමින් සිටියේ ආහාර නොමැති කමින් විය යුතුය. කුටියේ තිබුණු මඩ ගඳ ට කකුළු මළ කුණු පිලී ගඳත් එක් වී ඉන් නිකුත් වූයේ ඔක්කාර ඇතිකරවන දුර්ගන්ධයකි. අවාසනාවකට මෙන් අප බලාපොරොත්තුවෙන් උන් සහෝදර පාසැල් වල ශිෂ්‍යයන් ප්‍රදර්ශනය නැරඹීමට ඒමට තෝරාගෙන තිබුණේ ප්‍රදර්ශනයේ අවසාන දින කිහිපය ය. ඉතින්, උසස් මට්ටමක ප්‍රදර්ශන කුටියක් පෙන්වා 'කොල්ලන්ගෙන් ලකුණු ලබාගන්නට' බලා උන් අපට අන්තිමට ඉතිරි වූයේ මඩ ගඳ ගහන පන්ති කාමරයක් පමණි! එහෙත් නාඳුනන කොල්ලන් පැමිණ අපට කවටකම් කරන්නට තැත් කරද්දී හඳුනන කොල්ලන් පැමිණ තත්ත්වය වහා සමනය කළ බවත් කිව යුතුම ය. අසාර්ථක ප්‍රදර්ශන කුටියක් සැලසුම් කළාට ප්‍රදර්ශනය අවසන ගුරුවරියන්ගෙන් බැනුම් අසන්නට අප සූදානම් සරීරයෙන් උන්නත් පුදුමයකට මෙන් එවැන්නක් සිදු වූයේ නැත. සමහරවිට ඒ ගඳ ගසන කඩොලාන ආකෘතිය මඟින් ඉදිරියේදී වත් සැලසුම් සහගතව වැඩ කිරීම පිළිබඳව වටිනා පාඩමක් අප උගත් නිසා තවත් දඬුවම් අනවශ්‍ය යැයි ඔවුන් සිතන්නට ඇත!



pic- DBV facebook page
 


October 23, 2018

කඳු මුදුනක



Afternoon On A Hill - Poem by Edna St. Vincent Millay


I will be the gladdest thing
   Under the sun!
I will touch a hundred flowers
   And not pick one.

I will look at cliffs and clouds
   With quiet eyes,
Watch the wind bow down the grass,
   And the grass rise.

And when lights begin to show
   Up from the town,
I will mark which must be mine,
   And then start down!



දිනමිණ වසත් සුළඟ 23.10.2018



October 22, 2018

Thank you Red Room Poetry!



I am honoured that my poem, Heaven - on a City Street -has been chosen to be featured in the project named 'The Disappearing' in the poetry site, Red Room Poetry! Red Room Poetry is dedicated to showcasing Australian poems by Australian poets. It also partners with poets, schools and communities to make a positive social impact and to ensure poetry is accessible by all.


https://redroomcompany.org/

http://disappearing.com.au/poem/heaven-on-a-city-street/





The Disappearing is a poetry project created by Red Room Poetry, and it is an interactive map of poems about vanishing places.

//The site uses geo-location to pin poems to transforming locations. From fading milk bars to ghost towns, The Disappearing has been uncovering poetry’s invisible currents in the world since 2012. Charting fragmented histories, impressions and memories across Australia and beyond, The Disappearing has grown to be one of the largest poetic travel guides, preserving traces and sharing experiences of places that transform over time.//

http://disappearing.com.au/


October 17, 2018

හැන්ද


























Richard Jones | The Spoon


Some days I think I need nothing
more in life than a spoon.
With a spoon I can eat oatmeal,
or take the medicine doctors prescribe.
I can swat a fly sleeping on the sill
or pound the table to get attention.
I can point accusingly at God
or stab the empty air repeatedly.
Looking into the spoon's mirror,
I can study my small face in its shiny bowl,
or cover one eye to make half the world
disappear. With a spoon
I can dig a tunnel to freedom,
spoonful by spoonful of dirt,
or waste life catching moonlight
and flinging it into the blackest night



දිනමිණ වසත් සුළඟ- 17.10.2018

October 11, 2018

මතක හිටින්න අමුතු අකුරු

"පාඩම් කළාට කිසිම දෙයක් ඔලුවේ නැහැ!"

මෙහෙම මැසිවිලි කොයිතරම් නම් අහන්න ලැබෙනවාද? ජීවිතේ එක කාලයක් තියෙනවා විභාග අපේ පස්සෙන්ම එන. ඒ කාලෙට මතකයේ තියාගන්න තියෙන දහසකුත් දේවල් ලේසියෙන් හිතේ රඳවාගන්න මන්තරයක් ඇත්නම් කියලා හිතෙන තරම්. මන්තරයක්ම නොවුණත් මේ ගැටලුව විසඳාගන්න පුංචි උපක්‍රමයක් හොයාගන්න ඕස්ට්‍රේලියාවේ RMIT විශ්ව විද්‍යාලයේ පර්යේෂණ කණ්ඩායමක් සමත් වෙලා තියෙනවා.



මේ සොයාගැනීම අලුත් ෆොන්ට් එකක්, එහෙම නැත්නම් අකුරු රටාවක්. ඒකෙ නම Sans Forgetica.  (Sans කියන්නේ ප්‍රංශ භාෂාවෙන් Without කියන තේරුම) මේකෙන් සිද්ධ වෙන්නේ හරිම අපූරු දෙයක්. සාමාන්‍යයෙන් අපි දෙයක් කියවාගෙන යද්දී ඇස් ඉබේම වගේ අකුරු උඩින් දුවලා යන නිසා ඒ කියවූ දේ ඉබේ මතක තබාගනීමක් සිද්ධ වෙන්නේ නැහැ. ඒකට හේතුව අපේ මනස 'සුමට කියවීමක්' කරන නිසා. හදිසියෙවත් අපි කියවන දේ කියවන්න දුෂ්කර නම්, අකුරු අපැහැදිලි නම් එතැනත් මතක තබාගනීමක් සිද්ධ වෙන්නේ නැහැ ඒ කියවීම් ක්‍රියාවලිය මනසට දුෂ්කර වැඩි නිසා. මේ නිසා පරීක්ෂකයන් මේ අවස්ථා දෙකේ අතරමැද අවස්තාවක් හොයාගෙන තියෙනවා. ඒ කියන්නේ ප්‍රශස්ථ දුෂ්කරතා මට්ටමක් (desirable difficulty). ඒ තමයි sans forgetica font එක. මෙතැනදී වෙන්නේ අකුරු හඳුනාගැනීමට පුංචි බාධකයක් එකතු කරලා ඒවා කියවගෙන යන්න මනසට ටිකක් අමාරු කරන එක. කියවීම ලේසියෙන් සුමටව ම ගලාගෙන යන්න නොදී ටිකක් ඒ ගැන හිතලා මනසට ග්‍රහණය කරන්න ඉඩ අරින එක. අකුරු නිර්මාණයට කාවද්දපු මේ බාධක අකුරෙන් අකුරටත් වෙනස්. ඒ නිසා කියවද්දී මනසට රටාවකට හුරුවෙන්න තියෙන අවස්තාව නැතිවෙනවා. මනසට දැනෙන මේ පුංචි මහන්සිය නිසා ලියා තියෙන දේ මතකයේ රැඳීමත් දැනුමට එකතු වීමත් වැඩිපුර සිද්ධ වෙන බව පර්යේෂණ මඟින් ඔප්පු වෙලා තියෙනවා.


මේ සොයාගැනීමට සම්බන්ධ වෙලා තියෙන්නේ අකුරු නිර්මාණ විශේෂඥයෙක් වන Stephen Benham සහ මනෝ විද්‍යාඥයන් වන , Dr Jo Peryman සහ Dr. Janneke Blijlevens. 


මේ පර්යේෂණ මෙහෙයවලා තින්නේ RMIT විශ්ව විද්‍යාලයේ ව්‍යාපාරික චර්යා අධ්‍යයන ඒකකය (Behavioural Business Lab). ඕස්ට්‍රේලියාවේ විශ්ව විද්‍යාල සිසුන් 400ක් තරම් කණ්ඩායමක් මේ අකුරු රටාව පරීක්ෂා කරන්න සහභාගි වෙලා තියෙනවා. දෙයාකාරක දැනුම සම්භාරයක් එකතු කරලා මේ වගේ අධ්‍යයනයක් කරන්න ලැබුණු එක ගැන මේ කණ්ඩායම් බොහොම උද්දාමයෙන් ඉන්නේ. නිර්මාණ න්‍යායන් හා මනෝ විද්‍යාත්මක න්‍යායන් ඒකට එකතු කරලා අකුරු රටාවක් නිමවපු පළවෙනි වතාව හැටියට ඔවුන් මෙය හඳුන්වනවා. Sans Forgetica නිර්මාණය කළ පර්යේෂකයන් තුන්දෙනා මේ සොයාගැනීම තවදුරටත් ලෝකය පුරා ව්‍යාප්ත කරන්නයි බලාපොරොත්තුව. සමහරවිට තව ටික කාලයක් යද්දී පාඩම් පොත් වල මේ වගේ අකුරු රටා අනිවාර්ය වේවි. පාඩම් අමතක වෙන එක කළාතුරකින් සිද්ධවෙන දෙයක් වේවි.

මේ ෆොන්ට් එක නොමිලේ බාගත කරන්න පුළුවන් මෙතැනින් 




October 09, 2018

අහෝ මරණය






The Poet To Death | Sarojini Naidu

Tarry a while, O Death, I cannot die
While yet my sweet life burgeons with its spring;
Fair is my youth, and rich the echoing boughs
Where dhadikulas sing.


Tarry a while, O Death, I cannot die
With all my blossoming hopes unharvested,
My joys ungarnered, all my songs unsung,
And all my tears unshed.


Tarry a while, till I am satisfied
Of love and grief, of earth and altering sky;
Till all my human hungers are fulfilled,
O Death, I cannot die!



දිනමිණ වසත් සුළඟ- 09.10.2018