ධුකී නම් උයන්පල්ලා, අත්හැර දමන ලද ළිඳ වටා වැවී තිබුණු වල් පැලෑටි සුද්ධ කරමින් සිටියේය. කෙසඟ සිරුරක් සහ බකල ගැසුණු දෙපා සහිත වූ ඔහු බෙහෙවින් වයස්ගත අයෙකු විය. බැලූ බැල්මට දුර්වල බවක් පෙනුණත් ඔහුගේ සවිය තිබුණේ දෑතේ ත් දිගටි ඇඟිලි වලත් ය. ඔහු පෙටුනියා පැළයක් තරම් දුර්වල සේ පෙනුණත් ගසක එතුණු සවිමත් ලතාවක් තරම් ශක්ති සම්පන්න විය.
“උඹ ළිඳ වහන්නද හදන්නේ?” මම ඇසුවෙමි. අට හැවිරිදි වූ මා ධුකී කැමතිම තැනැත්තා විය. මා උපදින්නත් පෙර සිට අප ගෙවත්ත රැක බලාගෙන තිබුණු ඔහු, මගේ පියා අන්ත්‍රා වන්නට පෙර ඔහුට සේවය කළ අතර දැන් මගේ මවත් සුළු පියා ත් වෙනුවෙන් සේවය කළේ ය.
“වහලා දාන්න වෙයි මගේ හිතේ,” ධුකී පැවසුවේය. “මේජර් මහත්තයා ඒකනේ කරන්න කිව්වේ. අද හෙටම මහත්තයා ගෙදර එද්දී ළිඳ වහලා නැති බව දැක්කොත් වෙනදා වගේම හොඳටම කේන්ති අරන් මාව රස්සාවෙනුත් එළවයි!”
ඔහු සඳහන් කළ ‘මේජර් මහත්තයා’ මගේ සුළු පියා වන මේජර් සමර්ස්කිල් විය. උත්තුංග දේහ ධාරී පුද්ගලයෙකු වූ ඔහු පෝලෝ ක්‍රීඩාවටත් වල් ඌරු දඩයමටත් ප්‍රිය කළේ ය. එමෙන්ම ඔහු මගේ පියාට වඩා හාත්පසින් වෙනස් පුද්ගලයෙකු විය. මගේ පියා නිරතුරුව මා පොත පත වෙත නැඹුරු කළ මුත් මේජර් ට අනුව නම් වුවමනාවට වඩා පොත් කියවීමෙන් මා අලස සිහින දකින්නකු බවට පත්වීමට ඉඩ තිබිණි. මේ නිසා ඔහු මගේ පොත් පත් මවෙතින් ඉවත් කළේ ය. මා මේජර් වරයාට වෛර කළ අතර මගේ අම්මා ඔහු හා විවාහ වීම ගැන මගේ පැහැදීමක් තිබුණේ නැත.
“කොල්ලා නෝන්ජල් වැඩියි” ඔහු මගේ මවට කියනු මට ඇසී තිබිණි. “ඌ ට අශ්වයෝ පදින්න උගන්නන්න කවුරු හරි කතාකරගන්න ඕන”
නමුත් අශ්වයන් පැදීමේ පන්තිය ආරම්භ වීමට පෙර මේජර් ගේ රෙජිමේන්තුව පේශ්වාර් වෙත අනුයුක්ත කරන ලදී. ඒ පෙදෙසේ යම් ගෝත්‍රිකයන් පිරිසකගේ කලහකාරී හැසිරීමක් අපේක්ෂාවෙන් මෙය සිදු වී තිබිණි. මේ රාජකාරිය වෙනුවෙන් මාස දෙකක් පමණ නිවසින් පිටව සිටි ඔහු, ඒ ගමන පිටත් වීමට මත්තෙන් වත්තේ වූ පැරණි ළිඳ වසා දැමීමට ධුකී ට අණ කළේය.
“වත්තක් මැද්දේ මේ වගේ ළිඳක් ඇරලා දාලා තියෙන එක බොහොම භයානකයි. මම එද්දී මේක සම්පූර්ණයෙන් ම වහලා දාලා තියෙන්න ඕන.”
නිවස තනන්නත් පෙර සිට, වසර පනහක් තිස්සේ ගෙවත්තේ තිබුණු මේ ළිඳ වසා දැමීමට ධුකී ගේ කැමැත්තක් තිබුණේ නැත. එහි බිත්ති වල පරෙවි රංචුවක් විසූ අතර උන්ගේ මුදු හඬ නිසා ගෙවත්තේ නිතරම සොඳුරු ගුම් නදක් පැතිරිණි. රස්නය අධික ගිම්හාන මාසවලදී නිවසේ ජල කරාම සිඳී ගිය විට ජලය ලබා ගැනුණේ මේ ළිඳෙනි. ගෙවත්ත පිරිසිදු කරන මෙහෙකරුවා දුහුවිල්ල දුරු කිරීමට මේ ළිඳෙන් තම එළු හම් පැසට වතුර පුරවාගෙන ගෙවත්ත පුරා ඉස්සේ ය.
ළිඳ නොවසා තැබීමට අවසර දෙන මෙන් ධුකී අම්මාගෙන් බැගෑපත් ව ඉල්ලා තිබිණි.
“මේක වහලා දැම්මොත් පරෙවියන්ට මොකද වෙන්නේ?’ ඔහු ඇසුවේය.
“උන්ට නම් වෙන ළිඳක් හොයාගන්න බැරියැ” අම්මා කීවාය. “අනේ ධුකී ඔන්න ඕක වහලා දාන්න. මහත්තයා ආයෙත් ආවාම ඕක වහලා නැහැ කියලා දකිනවට මම කැමති නැහැ.”
මගේ මව ත් මේජර්වරයාට තරමක බියෙන් පසු වූ බව මට පෙනුණි. අප ආදරය කරන අයට බියවන්නේ කෙසේදැයි එදා මෙන්ම අදත් මට තේරුම් ගැනීමට අපහසු දෙයකි.
මේජර් නිවසේ නොසිටි නිසා ඒ දිනවල මගේ ජීවිතය සුන්දර ලෙස ගෙවුණි. මා නැවතත් පොත් කියවීම ඇරඹූ අතර මගේ ප්‍රියතම නුග ගසේ අතු පතරේ ගැවසීමත්, අඹ බාල්දි පිටින් කා දැමීමත්, ධුකී එක්ක කතාබස් කරමින් ගෙවත්තේ සැරිසැරීමත් මගේ දින චරියාවේ කොටස් විය.
මා මෙන්ම ධුකී ද මේජර්වරයාගේ ආගමනය ගැන කැමැත්තක් දැක්වූයේ නැත. තාත්තාගේ සේවකයෙකු වූ ඔහු, අම්මගේ දෙවෙනි කසාදයෙන් අනතුරුව තව දුරටත් අප නිවසේ රැඳී සිටියේ අම්මාට දැක්වූ භක්තියත් මා වෙත දැක්වූ සෙනෙහසත් නිසා පමණි. නමුත් මගේ අම්මාගෙන් නිරතුරුව දිස් වූයේ කෙනෙකු රැවටීමට තරම් සමත් දුර්වල බවක් සහ අසරණ ගතියකි. මේ නිසා සමර්ස්කිල් මේජර්වරයා ඇතුළු වැඩිමනත් පිරිමි ඈ ව ආරක්ෂා කිරීමට ඉදිරිපත් වූහ. තමන්ට මෙලෙස උදවු උපකාර ලැබීම ඇය ද ප්‍රිය කළා ය.
“බේබිගේ තාත්තා ඉස්සර මේ ළිඳට හරි කැමතියි.” ධුකී කීවේය. “හවස්වරු වලට මහත්තයා මෙතැන ඉඳගෙන පොතක මල්, කුරුල්ලෝ, කෘමි සත්තු එහෙම අඳිනවා”
ධුකී සඳහන් කළ ඒ චිත්‍ර මගේ මතකයේ තිබිණි. එමෙන්ම මේජර්වරයා අප නිවසේ පදිංචියට ආ පසු ඔහු විසින් ඒවා විසි කර දමන ලද බවත් මගේ මතකයේ විය. මා කිසි දෙයක් ධුකීගෙන් නොසැඟවූ බැවින් ඔහු ද ඒ බව දැන සිටියේය.
“මට නම් හරිම දුකයි මේ ළිඳ වහලා දාන්න. මේකට වැටුනොත් වැටෙන්නේ මෝඩයෙක් හරි බේබද්දෙක් හරි විතරයි” ඔහු කීවේය.
නමුත් ඔහු ළිඳ වසා දැමීමේ කාර්යය සඳහා සූදානම් වූවේය. ඒ වෙනුවෙන් ගෙනා ලෑලි ද, ගඩොල් සහ සිමෙන්ති ද ළිඳ වට ගොඩ ගසා තිබිණි.
“හෙට” ධුකී පැවසුවේය. “හෙට මම ළිඳ වහලා දානවා, අද නෙමෙයි. කුරුල්ලෝ තව එක දවසක් ඒකෙ හිටියාදෙන්. හෙට උදේට බේබිට පුළුවන් ළිඳෙන් කුරුල්ලෝ ටික එළවන්න මට උදවු කරන්න.”
මගේ සුළු පියා නැවත පැමිණෙන්නට නියමිත දින උදෑසන අම්මා කුලී අස් රියක් ගෙන්වාගෙන වෙළඳපොළට ගියාය. ඒ යුගයේ දී මෝටර් රථ සතු වූයේ සීමිත කිහිප දෙනෙකුට පමණි. කර්නල්වරු පවා ගමන් ගත්තේ මෙවැනි අස් රිය වලිනි.
මේජර්වරයාගේ ආගමනය අපේක්ෂා කෙරුණේ හවස් වරුවේ වූ බැවින් මගේ අවසාන නිදහස් උදේ වරුව උපරිමයෙන් විඳ ගැනීමට මම ඉටා ගත්තෙමි. පළමුවෙන්ම මම මගේ ප්‍රියතම පොත් මට නිරතුරුව කියවීමට ගනු හැකිවන ලෙස වැසිකිළියක සැඟවූයෙමි. ඉනික්බිති මගේ සාක්කු දෙකේම අඹ ගෙඩි පුරවාගෙන නුග ගසට නැග ගත්තෙමි. ජුනි මාසයේ උෂ්ණාධික දවසකට ඒ අතු පතරේ සිසිල සහ අඳුර මැනවින් ගැලපුණි.
අතු අතර සිටි මා වසන් වූ පත්‍ර තිරයට එපිටින් ධුකී ළිඳ අසල එහා මෙහා යනු මට පෙනුණි. ළිඳ වසා දැමීමට ඔහුගේ බලවත් අකමැත්ත පැහැදිලි ව දිස් විය.
ඔහු “බේබි!” යැයි කීප වරක් හඬගා කතා කළ ද මට නුග ගසින් බැසීමට මහත් මැලිකමක් දැනෙන්නට විය. ධුකී දිග ලෑල්ලක් ගෙන ළිඳ හරහා තබා එහි එක කෙළවරකට ඇණ ගසන්නට විය. නුග ගසේ සිට මට ඔහුව පෙනුණේ බෙහෙවින් වයස්ගත ව, කුදු ගැසී ඇති ලෙසයි.
මේ වෙලාවේ අශ්ව රියක ගෙජ්ජි හඬ සහ රෝද වල කිරි කිරියක් ඇසුණු බැවින් කිසිවෙකු ගේට්ටුව දෙසට ළඟා වන බව පැහැදිලි විය. අම්මා ආපිට ඒමට වේලාසන වැඩි බැවින් ඒ පැමිණෙන්නේ කවුදැයි දැනගැනීමට මම ඝන නුග පත් අතරින් එබී බැලුවෙමි. මා ඇස ගැටුණු දෙයින් ඇති වූ පුදුමය නිසා මා හිඳ සිටි අත්තෙන් නොවැටී බේරුණේ අනූ නමයෙනි. ඒ පැමිණ සිටියේ මගේ සුළු පියා වන මේජර් වරයා ය. සිතුවාට වඩා කලින් ඔහු පැමිණ තිබිණි.
මා නුග ගසින් පහළට බැස්සේ නැත. අම්මා එනතුරු මේජර් වරයාට සම්මුඛ වීමට මගේ බලාපොරොත්තුවක් නොතිබුණි..
අස් රියෙන් බට මේජර්වරයා තම බඩු මලු බරාඳය වෙත රැගෙන යන සේවකයන් දෙස මඳ වෙලාවක් බලා සිටියේය. ඔහුගේ මුහුණ රතු වී තිබුණු අතර බ්‍රිලන්ටයින් ආලේප කළ ඔහුගේ උඩු රැවුල මුහුණෙන් මතු වී පෙනුණි. ධුකී ඔහු වෙතට ළඟා වූයේ අකමැත්තෙන් මෙන් ආචාර කරමිනි.
“ආ, මේ ඉන්නේ මෝඩ බූරුවා!” මේජර්වරයා විහිළුවක් කරන්නට උත්සාහ කරමින් උස් හඬින් කීවේය. “මේ වත්තේ වැඩිපුර තියෙන්නේ කැලේ නේ. උඹ දැන් මේ වැඩ වලට වයස වැඩියි, උඹට විශ්‍රාම ගන්න කාලේ හරි වගේ. කෝ නෝනා?”
“නෝනා කඩේට ගියා.” ධුකී පිළිතුරු දුන්නේය.
“එතකොට කොල්ලා?”
ධුකී ඊට පිළිතුරු ලෙස තම උරිස් හැකිලුවේය. “අද දවසටම මම බේබි ව දැක්කේ නැහැ මහත්තයා.”
“මොකක් කිව්වා?” මේජර් කෝපයෙන් කීය. “මදැයි ගෙදර ආවා, මං එද්දී පිළිගන්න කිසි කෙනෙක් නැහැ. පලයන්, ගිහින් උයන කොල්ලා ව ඇහැරවලා මට බොන්න සෝඩා මොනවා හරි ගෙන්න කියපන්.”
“උයන කොල්ලා යන්න ගියා.”
“මොන කෙහෙල්මලක්ද?” මේජර් නොරිස්සුමෙන් කීවේය.
මේ වෙද්දී අස් රිය යන්නට පිටත් වූ අතර මේජර්වරයා කෝපයෙන් ගෙවත්තේ ඒ මේ අත ඇවිදින්නට විය. අඩක් වසා දැමුණු ලිඳ ඔහුගේ ඇස ගැටුණේ එවිටයි. කෝපයෙන් දම් පැහැ වූ මුහුණෙන් යුතුව වහා වහා එහි ගිය ඔහු, මහා හඬින් මහලු උයන්පල්ලාට බැණ වදින්නට විය.
ධුකී තම නිදහසට කරුණු ලෙස බොහෝ දේ කීය. ගඩොල් හිඟයක්, ඥාති දියණියකගේ අසනීපයක්, ප්‍රමිතියට නැති සිමෙන්ති වර්ගයක්, අයහපත් කාලගුණය, දේව කෝපය වැනි විවිධ හේතු කීවත් ඒ එකකින්වත් මේජර්වරයා සෑහීමකට පත් වූයේ නැත. අන්තිමේදී ධුකී ළිඳේ පතුලෙන් යමක් බුබුළු දමමින් මතුවන අයුරු ගැන කියමින් අත දිගු කර පෙන්වන්නට විය. මෙය බලන්නට මේජර් ළිඳ වටා වූ කෙටි තාප්පයට ගොඩවිය. තවදුරටත් ධුකී ළිඳ පතුලේ වූ යමක් පෙන්වමින් සිටි නිසා ඔහු මඳක් ළිඳට එබුනි.
ධුකී ගේ අත සෙලවුණේ මැජික් කරුවකුගේ අතක් මෙන් ඇසුරු සැණකිනි. ඔහු මේජර්වරයා ව තල්ලු කළ බවක් නොපෙනුණි, පෙනුණේ ඔහුගේ පශ්චාත් පෙදෙසට තට්ටුවක් දැමූ බවක් පමණි. මගේ සුළු පියා ළිං පතුලට අතුරුදන් වෙද්දී ඔහුගේ බූට්ස් සපත්තු වල දසුනක් මගේ නෙත ගැටුණි. විස්මලන්තයේ ඇලිස් ගේ කතාවත් ඈ හාවකුගේ ගුලක් පත්ලට අතුරුදන් වූ අයුරුත් ගැන මට එවෙලේ නොසිතා සිටින්නට නොහැකි විය.
ඉනික්බිති දිය මතට යමක් වැටෙන මහා හඬක් නැඟුණු අතර ළිං බිත්තියේ උන් පරෙවියෝ අහසට නැඟී තෙවරක් ළිඳට ඉහළින් කැරකී නිවසේ වහලයේ වැසුවෝ ය.
දිවා ආහාර වෙලාව වෙද්දී ධුකී ළිඳ සම්පූර්ණයෙන්ම ලෑලි ගසා ආවරණය කර තිබිණි.
“මේජර් මහත්තයා හරි සතුටු වෙයි,” අම්මා නිවසට පැමිණි විට කීවාය. “හවස් වෙද්දී ඔය වැඩේ ඉවර කරන්න පුළුවන් නේද ධුකී?”
සන්ධ්‍යාව එළඹෙද්දී ළිඳ මුළුමනින්ම ගඩොලෙන් බැඳ වසා දමා තිබිණි. මෙතුවක් කල් ධුකී කළ වැඩ අතරින් වඩාත් වේගයෙන් නිම කළ රාජකාරිය මෙය විය.
එළඹුණු සති කිහිපයේදී අම්මා වුමනාවෙනුත්, කරදර සිතිනුත්, වේදනාවෙනුත් අවසානයේදී පරාජය භාර ගන්නා විලසිනුත් මේජර් වරයාගේ ආගමනය ගැන බලා සිටියාය. මම නම් විනෝදයෙන් සහ උද්යෝගයෙන් ඇගේ ශෝකය දුරු කිරීමට උත්සාහ ගත්තෙමි. මේජර්වරයාගේ රෙජිමේන්තුවේ කර්නල්වරයාට අම්මා ලිපියක් ලියා තොරතුරු විමසූ විට ඔහු දන්වා තිබුණේ මේජර් ඊට දෙසතියකට පෙර නිවාඩු ලබා සිය නිවස වෙත යන්නට පිටත් වූ බවයි. ඉන්දියාවේ විශාල භුමි ප්‍රදේශයේ කොතැනකදී හෝ මේජර්වරයා අතුරුදන් වී තිබිණි.
ඒ කාලයේදී කෙනෙකුට මෙලෙස සදහටම අතුරුදන් වීම දුෂ්කර කාර්යයක් වූයේ නැත. මේජර්වරයා අතුරුදන් වී මාස කීපයක් ගතවූ පසු එක්කෝ ආපිට දුම්රිය ගමනේදී කිසිවකු විසින් ඔහු ව ඝාතනය කර ඔහුගේ සිරුර ගඟකට වීසි කරන ලද බව හෝ ඔහු යම් ගෝත්‍රික කාන්තාවක් සමඟ පැන ගොස් රටේ කොතැනක හෝ කෙළවරක වසන බව නිගමනය විය.
අප ඔහු රහිතව ජීවිතය ගෙන යා යුතුව තිබිණි. ඒ වෙද්දී මෝසම් වැසි අවසන් වී තිබුණු අතර පේර වාරය එළඹෙමින් තිබිණි. මේ වෙද්දී අම්මා ව බලන්නට රාජකීය පාබල සේනාවේ කර්නල් වරයෙකු නිවසට යමින් එමින් සිටියේය. තරමක් වයස්ගත වූ මොහු, සැරවැරකම් නැති, දේවල් නිතර අමතක වන සුළු පුද්ගලයෙකු විය. ඔහුගෙන් කිසි කරදරයක් නොතිබුණු අතර ඔහුට නිවසේ තැන තැන චොකලට් තබා යන පුරුද්දක්ද විය.
“හොඳ මහත්තෙයෙක්” ධුකී කීවේය. ඔහුත් මමත් බෝගන්විලියා ගස පසුපස සිටගෙන කර්නල්වරයා නිවසට පිවිසෙන පඩි තරණය කරනු බලා සිටියෙමු. “බලන්න ඒ මහත්තයා අර සෆාරි තොප්පිය දාන ලස්සන, ඔලුව හොඳටම වැහෙන විදිහටයි දාන්නේ”
“ඒ තොප්පිය යට එයාට තට්ටේ තියෙන්නේ.” මම කීවෙමි.
“කමක් නැහැ, මං හිතන්නේ එයා හරියයි.”
“හරි නොගියොත් අපි ආයෙත් ළිඳ අරිමු.” මම පිළිතුරු දුන්නෙමි.
එය අසා ධුකී ගේ අත වූ හෝස් පයිප්පය අත හැරුණු අතර ඔහුගේ දෙපා තෙමමින් ජලය ගලා යන්නට විය. නමුත් ඔහු ඉක්මනින්ම පියවි සිහිය ලබා, මගේ අත ගෙන පැරණි ළිඳ වෙත ගියේය. මේ වෙද්දී එය තට්ටු තුනකින් යුත් වේදිකාවක ස්වරූපය ගත් අතර ඉන් දිස් වූයේ මඟුල් කේක් ගෙඩියක පෙනුමකි.
“අපි අපේ පරණ ළිඳ අමතක කරන්න නරකයි.” ඔහු කීවේය. “එන්න බේබි, අපි මල් පෝච්චි ටිකක් තියලා ඒක ලස්සන කරමු.”
ඉනික්බිති අපි විවිධ මීවන සහ ජෙරනියම් මල් ගස් සහිත පෝච්චි ගෙනැවිත් එතැන සැරසුවෙමු. ඒ කාර්යය ඉතා හොඳින් නිම කිරීම ගැන බොහෝ දෙනා ධුකී ට සුබ පැතූ හ. මගේ නම් එකම පසුතැවිල්ල වූයේ ළිඳෙන් පරෙවියන් ඉවත්ව යාමයි.
පරිවර්තනය- හෙල්මලී ගුණතිලක
Picture generated by Canva AI
සිසිල සඟරාව - අප්‍රේල් 2025 කලාපය
(සිසිල සඟරාව ඕස්ට්‍රේලියාවේ, නිව් සවුත් වේල්ස් හි සිංහල සංස්කෘතික හමුවේ ලේඛක සංසදයේ ප්‍රකාශනයකි)
